(الإحتجاج على أهل اللجاج، ج‏1، ص55ـ67)

حَدَّثَنِي السَّيِّدُ الْعَالِمُ الْعَابِدُ أَبُو جَعْفَرٍ مَهْدِيُّ بْنُ أَبِي حَرْبٍ الْحُسَيْنِيُّ الْمَرْعَشِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ أَخْبَرَنَا الشَّيْخُ أَبُو عَلِيٍّ الْحَسَنُ بْنُ الشَّيْخِ السَّعِيدِ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الطُّوسِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ أَخْبَرَنِي الشَّيْخُ السَّعِيدُ الْوَالِدُ أَبُو جَعْفَرٍ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ قَالَ أَخْبَرَنِي جَمَاعَةٌ عَن أَبِي مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَى التَّلَّعُكْبَرِيِّ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَلِيٍّ مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ أَخْبَرَنَا عَلِيٌّ السُّورِيُّ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ الْعَلَوِيُّ مِنْ وُلْدِ الْأَفْطَسِ وَ كَانَ مِنْ عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى الْهَمْدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ الطَّيَالِسِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا سَيْفُ بْنُ عَمِيرَةَ وَ صَالِحُ بْنُ عُقْبَةَ جَمِيعاً عَنْ قَيْسِ بْنِ سِمْعَانَ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ ع أَنَّهُ قَالَ:

   1 

حَجَّ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنَ الْمَدِينَةِ وَ قَدْ بَلَّغَ جَمِيعَ الشَّرَائِعِ قَوْمَهُ غَيْرَ الْحَجِّ وَ الْوَلَايَةِ

رسول‏الله (صلی الله علیه و آله و سلم) از مدینه عازم حجّ بود، در حالى که تمام شرایع را به جز حج و ولایت، به مردم ابلاغ [تفهيم] كرده بود.

   2 

فَأَتَاهُ جَبْرَئِيلُ ع فَقَالَ لَهُ يَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ اسْمُهُ يُقْرِؤُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ لَكَ

در این هنگام جبرئیل (سلام الله علیه) به حضورش آمد و گفت: اى محمد، خداوند (جَلَّ اسْمُهُ) سلام مى‏رساند و بر تو مى‏فرماید:

   3 

إِنِّي لَمْ أَقْبِضْ نَبِيّاً مِنْ أَنْبِيَائِي وَ لَا رَسُولًا مِنْ رُسُلِي إِلَّا بَعْدَ إِكْمَالِ دِينِي وَ تَأْكِيدِ حُجَّتِي

من هیچ پیامبرى از پیامبرانم و هیچ رسولی از رسولانم را قبض روح نکردم مگر پس از اکمال دینم و تأکید حجّتم،

   4 

وَ قَدْ بَقِيَ عَلَيْكَ مِنْ ذَاكَ فَرِيضَتَانِ

و از این دین، دو فریضه بر عهدة تو باقى مانده است

   5 

مِمَّا تَحْتَاجُ أَنْ تُبَلِّغَهُمَا قَوْمَكَ فَرِيضَةُ الْحَجِّ وَ فَرِيضَةُ الْوَلَايَةِ وَ الْخِلَافَةِ مِنْ بَعْدِكَ

که باید آنها را بر قوم خود ابلاغ [تفهيم] کنى، فریضة حج و فریضة ولایت و خلافت پس از خود را.

   6 

فَإِنِّي لَمْ أُخَلِّ أَرْضِي مِنْ حُجَّةٍ وَ لَنْ أُخَلِّيَهَا أَبَداً

من هیچ گاه زمین خود را از حجت خالى نگذاشته‏ام، و هرگز خالى نخواهم گذاشت؛

   7 

فَإِنَّ اللَّهَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ يَأْمُرُكَ أَنْ تُبَلِّغَ قَوْمَكَ الْحَجَّ

و اکنون خداوند (جَلَّ ثَنَاؤُهُ) فرمان مى‏دهد که حج را بر قوم خود ابلاغ کنى

   8 

وَ تَحُجَّ وَ يَحُجَّ مَعَكَ ﴿ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا﴾ مِنْ أَهْلِ الْحَضَرِ وَ الْأَطْرَافِ وَ الْأَعْرَابِ

و خودت حج گزارى و هر کس از شهرنشینان و ساکنان بادیه‌نشینان که اطراف مى‏توانند حج بگزارند با تو همراه شوند

   9 

وَ تُعَلِّمَهُمْ مِنْ مَعَالِمِ حَجِّهِمْ مِثْلَ مَا عَلَّمْتَهُمْ مِنْ صَلَاتِهِمْ وَ زَكَاتِهِمْ وَ صِيَامِهِمْ

تا احکام حج را به آنان بیاموزى، همان گونه که نماز و زکات و روزه را به ایشان آموختى

 10 

وَ تُوقِفَهُمْ مِنْ ذَلِكَ عَلَى مِثَالِ الَّذِي أَوْقَفْتَهُمْ عَلَيْهِ مِنْ جَمِيعِ مَا بَلَّغْتَهُمْ مِنَ الشَّرَائِعِ

و مردم را با حج آشنا کنی همانگونه که مردم را با دیگر شرایع دین آشنا کردی

 11 

فَنَادَى مُنَادِي رَسُولِ اللَّهِ ص فِي النَّاسِ أَلَا إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ يُرِيدُ الْحَجَّ

پس منادى رسول‏الله (صلی الله علیه و آله و سلم) میان مردم ندا داد که همانا رسول‏الله ارادة حج دارد

 12 

وَ أَنْ يُعَلِّمَكُمْ مِنْ ذَلِكَ مِثْلَ الَّذِي عَلَّمَكُمْ مِنْ شَرَائِعِ دِينِكُمْ وَ يُوقِفَكُمْ مِنْ ذَاكَ عَلَى مَا أَوْقَفَكُمْ عَلَيْهِ مِنْ غَيْرِهِ

تا حج را به شما بیاموزد همان گونه که سایر شرایع دین‏تان را به شما آموخته است، و شما را با حج آشنا کند همانگونه که شما را با غیر آن آشنا کرد.

 13 

فَخَرَجَ ص وَ خَرَجَ مَعَهُ النَّاسُ وَ أَصْغَوْا إِلَيْهِ لِيَنْظُرُوا مَا يَصْنَعُ فَيَصْنَعُوا مِثْلَهُ

پس [رسول‏الله] (صلی الله علیه و آله و سلم) بیرون آمد و مردم نیز همراه او بیرون آمدند، و گوش به سخنان ایشان دادند تا ببینند ایشان چکار می‏کند تا آنها هم همانگونه رفتار ‏کنند.

 14 

فَحَجَّ بِهِمْ وَ بَلَغَ مَنْ حَجَّ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ وَ أَهْلِ الْأَطْرَافِ وَ الْأَعْرَابِ سَبْعِينَ أَلْفَ إِنْسَانٍ أَوْ يَزِيدُونَ عَلَى نَحْوِ عَدَدِ أَصْحَابِ مُوسَى السَّبْعِينَ أَلْفَ الَّذِينَ أَخَذَ عَلَيْهِمْ بَيْعَةَ هَارُونَ فَنَكَثُوا وَ اتَّبَعُوا الْعِجْلَ وَ السَّامِرِيَّ

پس با ایشان عازم حج شد و شمار همراهان رسول‏الله (صلی الله علیه و آله و سلم) که در حج شرکت کردند، از مردم مدینه و حومه و دیگر اعراب، به هفتاد هزار یا بیشتر می‏رسید، به شمار هفتاد هزار همراه موسى (ع) که از ایشان براى هارون بیعت گرفت، که بیعت خود را شکستند و از گوساله و سامری پیروی کردند.

 15 

وَ كَذَلِكَ أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْبَيْعَةَ لِعَلِيٍّ بِالْخِلَافَةِ عَلَى عَدَدِ أَصْحَابِ مُوسَى

و اینگونه رسول‏الله (صلی الله علیه و آله و سلم) از همراهانش که به تعداد همراهان موسی (علیه‏السلام) بودند، برای خلافت علی (علیه‏السلام) بیعت گرفت

 16 

فَنَكَثُوا الْبَيْعَةَ وَ اتَّبَعُوا الْعِجْلَ وَ السَّامِرِيَّ ﴿ سُنَّةً بِسُنَّةٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ﴾

پس اینان نیز همانند آنها بیعت شکستند و از گوساله و سامری پیروی کردند.

 17 

وَ اتَّصَلَتِ التَّلْبِيَةُ مَا بَيْنَ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ

و از مکه تا مدینه صدای تلبیه به گوش می‏رسید

 18 

فَلَمَّا وَقَفَ بِالْمَوْقِفِ أَتَاهُ جَبْرَئِيلُ ع عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

و چون در عرفات وقوف کرد، جبرئیل از جانب خداوند عزوجل نزد او آمد

 19 

فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُقْرِؤُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ لَكَ

و گفت: اى محمد! خداوند عزوجل سلام مى‏رساند و مى‏فرماید:

 20 

إِنَّهُ قَدْ دَنَا أَجَلُكَ وَ مُدَّتُكَ وَ أَنَا مُسْتَقْدِمُكَ عَلَى مَا لَا بُدَّ مِنْهُ وَ لَا عَنْهُ مَحِيصٌ

همانا اجل تو نزدیک و مدت عمرت سپرى شده است و من تو را به چیزى که از آن چاره و گریزى نیست پیش مى‏برم.

 21 

فَاعْهَدْ عَهْدَكَ وَ قَدِّمْ وَصِيَّتَكَ

پس عهدت را بگیر و وصیتت را ارائه کن.

 22 

وَ اعْمِدْ إِلَى مَا عِنْدَكَ مِنَ الْعِلْمِ وَ مِيرَاثِ عُلُومِ الْأَنْبِيَاءِ مِنْ قَبْلِكَ وَ السِّلَاحِ وَ التَّابُوتِ وَ جَمِيعِ مَا عِنْدَكَ مِنْ آيَاتِ الْأَنْبِيَاءِ

و آنچه از علم و میراث علوم انبیاء پیش از تو و سلاح و تابوت سکینه و همه آنچه از آیات انبیاء نزد تو هست را

 23 

فَسَلِّمْهُ إِلَى وَصِيِّكَ وَ خَلِيفَتِكَ مِنْ بَعْدِكَ حُجَّتِيَ الْبَالِغَةِ عَلَى خَلْقِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع

به وصى و خلیفة بعد از خودت؛ حجّت بالغه‏ام بر خلقم؛ على بن ابى طالب (علیه‏السلام) تسلیم کن،

 24 

فَأَقِمْهُ لِلنَّاسِ عَلَماً

و او را به عنوان نشانه براى مردم برپا کن

 25 

وَ جَدِّدْ عَهْدَهُ وَ مِيثَاقَهُ وَ بَيْعَتَهُ

و عهد و میثاق و بیعت او را تجدید کن،

 26 

وَ ذَكِّرْهُمْ مَا أَخَذْتُ عَلَيْهِمْ مِنْ بَيْعَتِي وَ مِيثَاقِيَ الَّذِي وَاثَقْتُهُمْ

و به مردم بیعت و میثاقم را که از ایشان گرفته‏ام، یادآوری کن

 27 

وَ عَهْدِيَ الَّذِي عَهِدْتُ إِلَيْهِمْ مِنْ وَلَايَةِ وَلِيِّي وَ مَوْلَاهُمْ وَ مَوْلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع

و عهدم را که دربارة ولایت ولی خود و مولاى ایشان و مولاى هر زن و مرد مؤمن، على بن ابى طالب (ع)، با ایشان بسته‏ام را به آنها یادآوری کن

 28 

فَإِنِّي لَمْ أَقْبِضْ نَبِيّاً مِنَ الْأَنْبِيَاءِ إِلَّا مِنْ بَعْدِ إِكْمَالِ دِينِي وَ حُجَّتِي وَ إِتْمَامِ نِعْمَتِي بِوَلَايَةِ أَوْلِيَائِي وَ مُعَادَاةِ أَعْدَائِي

و همانا من هیچ یک از پیامبران را قبض روح نمى‏کنم مگر پس از کامل کردن دینم و حجتم و اتمام نعمتم به وسیلة ولایت اولیای خود و دشمنی با دشمنانم

 29 

وَ ذَلِكَ كَمَالُ تَوْحِيدِي وَ دِينِي وَ إِتْمَامُ نِعْمَتِي عَلَى خَلْقِي بِاتِّبَاعِ وَلِيِّي وَ طَاعَتِهِ

و این همان کمال توحید و دین من و اتمام نعمتم بر خلقم است که به وسیلة تبعیت و طاعت ولی من حاصل می‏شود

 30 

وَ ذَلِكَ أَنِّي لَا أَتْرُكُ أَرْضِي بِغَيْرِ وَلِيٍّ وَ لَا قَيِّمٍ لِيَكُونَ حُجَّةً لِي عَلَى خَلْقِي

برای اینکه من هرگز زمین را بدون ولی و قیم رها نمى‏کنم تا او حجت من در برابر خلقم باشد

 31 

فَ ﴿ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً﴾

پس امروز دین شما را برایتان کامل کردم، و نعمت خود را بر شما تمام کردم، و به دین اسلام برای شما راضی شدم

 32 

بِوَلَايَةِ وَلِيِّي وَ مَوْلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ عَلِيٍّ عَبْدِي وَ وَصِيِّ نَبِيِّي وَ الْخَلِيفَةِ مِنْ بَعْدِهِ

با ولایت ولى خودم و مولاى هر مرد و زن مؤمنی، على بنده‏ام که وصى نبی‏ام و خلیفة پس از اوست

 33 

وَ حُجَّتِيَ الْبَالِغَةِ عَلَى خَلْقِي

و حجت بالغه من بر خلق من است.

 34 

مَقْرُونٌ طَاعَتُهُ بِطَاعَةِ مُحَمَّدٍ نَبِيِّي

طاعت او مقرون به طاعت محمد ص پیامبر من است

 35 

وَ مَقْرُونٌ طَاعَتُهُ مَعَ طَاعَةِ مُحَمَّدٍ بِطَاعَتِي

طاعت او همراه طاعت محمد ص مقرون به طاعت من است

 36 

مَنْ أَطَاعَهُ فَقَدْ أَطَاعَنِي، وَ مَنْ عَصَاهُ فَقَدْ عَصَانِي

هرکه او را اطاعت کند، مرا اطاعت کرده، هرکه او را عصیان کند، مرا عصیان کرده

 37 

جَعَلْتُهُ عَلَماً بَيْنِي وَ بَيْنَ خَلْقِي

او را نشانۀ میان خود و خلقم قرار دادم

 38 

مَنْ عَرَفَهُ كَانَ مُؤْمِناً

هر که او را بشناسد، مؤمن است

 39 

وَ مَنْ أَنْكَرَهُ كَانَ كَافِراً

و هر که او را انکار کند، کافر است

 40 

وَ مَنْ أَشْرَكَ بَيْعَتَهُ كَانَ مُشْرِكاً

و هر که در بیعت او دیگری را شریک سازد، مشرک است

 41 

وَ مَنْ لَقِيَنِي بِوَلَايَتِهِ دَخَلَ الْجَنَّةَ

و هرکه با ولایت او مرا ملاقات کند، وارد بهشت می‏شود

 42 

وَ مَنْ لَقِيَنِي بِعَدَاوَتِهِ دَخَلَ النَّارَ

و هرکه با دشمنی او مرا ملاقات کند، وارد آتش می‏شود

 43 

فَأَقِمْ يَا مُحَمَّدُ عَلِيّاً عَلَماً

 اى محمّد، علىّ را نشانه منصوب کن

 44 

وَ خُذْ عَلَيْهِمُ الْبَيْعَةَ

و از آنان برایش بیعت بگیر

 45 

وَ جَدِّدْ عَهْدِي وَ مِيثَاقِي لَهُمُ الَّذِي وَاثَقْتُهُمْ عَلَيْهِ

و عهد و میثاق مرا که از ایشان گرفته‏ام، تجدید کن

 46 

فَإِنِّي قَابِضُكَ إِلَيَّ وَ مُسْتَقْدِمُكَ عَلَيَّ

که من جانت را ستانده و نزد خود فرا مى‏خوانم

 47 

فَخَشِيَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ قَوْمِهِ وَ أَهْلِ النِّفَاقِ وَ الشِّقَاقِ أَنْ يَتَفَرَّقُوا وَ يَرْجِعُوا إِلَى الْجَاهِلِيَّةِ

پس رسول‏الله (صلى الله علیه و آله) نسبت به قوم خود و اهل نفاق و جدایی نگران شد که مبادا از اسلام جدا شده و به جاهلیت بازگردند،

 48 

لِمَا عَرَفَ مِنْ عَدَاوَتِهِمْ وَ لِمَا يَنْطَوِي عَلَيْهِ أَنْفُسُهُمْ لِعَلِيٍّ مِنَ الْعَدَاوَةِ وَ الْبَغْضَاءِ

زیرا به دشمنی آنها آگاه بود و از دشمنی و کینة درونی آنان نسبت به على خبر داشت.

 49 

وَ سَأَلَ جَبْرَئِيلَ أَنْ يَسْأَلَ رَبَّهُ الْعِصْمَةَ مِنَ النَّاسِ

و از جبرئیل خواست که از پروردگارش عصمت از مردم را درخواست کند

 50 

وَ انْتَظَرَ أَنْ يَأْتِيَهُ جَبْرَئِيلُ بِالْعِصْمَةِ مِنَ النَّاسِ عَنِ اللَّهِ جَلَّ اسْمُهُ

و منتظر شد تا جبرئیل از جانب خداوند (جَلَّ اسْمُهُ) عصمت از مردم را برایش بیاورد

 51 

فَأَخَّرَ ذَلِكَ إِلَى أَنْ بَلَغَ مَسْجِدَ الْخَيْفِ

پس انجام این کار را به تأخیر انداخت تا اینکه به مسجد خیف رسید.

 52 

فَأَتَاهُ جَبْرَئِيلُ ع فِي مَسْجِدِ الْخَيْفِ فَأَمَرَهُ بِأَنْ يَعْهَدَ عَهْدَهُ وَ يُقِيمَ عَلِيّاً عَلَماً لِلنَّاسِ يَهْتَدُونَ بِهِ

پس در مسجد خیف، بار دیگر جبرئیل نزد او آمد و او را امر کرد که عهد او را عهد بگیرد و علی را به عنوان نشانه برای مردم منصوب کند تا با او هدایت شوند

 53 

وَ لَمْ يَأْتِهِ بِالْعِصْمَةِ مِنَ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ بِالَّذِي أَرَادَ حَتَّى بَلَغَ كُرَاعَ الْغَمِيمِ بَيْنَ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ

اما عصمت برای چیزی که می‏خواست را از جانب خداوند (جَلَّ جَلَالُهُ) برایش نیاورد تا اینکه به «کُرَاعَ الْغَمِیمِ» در بین راه مکه و مدینه رسید.

 54 

فَأَتَاهُ جَبْرَئِيلُ وَ أَمَرَهُ بِالَّذِي أَتَاهُ فِيهِ مِنْ قِبَلِ اللَّهِ وَ لَمْ يَأْتِهِ بِالْعِصْمَةِ

در آنجا بار دیگر جبرئیل نزد او آمد و او را امر کرد به آنچه دربارة او [علی (علیه‏السلام)] از جانب خداوند برایش آورده بود، ولی عصمت از مردم را باز برایش نیاورد

 55 

فَقَالَ يَا جَبْرَئِيلُ إِنِّي أَخْشَى قَوْمِي أَنْ يُكَذِّبُونِي وَ لَا يَقْبَلُوا قَوْلِي فِي عَلِيٍّ ع فَرَحَلَ

پیامبر به جبرئیل فرمود: بیم از آن دارم که قوم من مرا تکذیب کنند و گفتار مرا دربارة على (علیه‏السلام) نپذیرند و حرکت کرد،

 56 

فَلَمَّا بَلَغَ غَدِيرَ خُمٍّ قَبْلَ الْجُحْفَةِ بِثَلَاثَةِ أَمْيَالٍ

و چون به غدیر خم که سه میل قبل از جحفه است رسیدند

 57 

أَتَاهُ جَبْرَئِيلُ ع عَلَى خَمْسِ سَاعَاتٍ مَضَتْ مِنَ النَّهَارِ بِالزَّجْرِ وَ الِانْتِهَارِ وَ الْعِصْمَةِ مِنَ النَّاسِ

پنج ساعت از روز گذشته بود که جبرئیل با فرمان توقف و عصمت از مردم نزد او آمد

 58 

فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَ جَلَّ يُقْرِؤُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ لَكَ: ﴿ يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ﴾ فِي عَلِيٍ‏، ﴿ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ، وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ‏﴾

و گفت: اى محمد! خداوند عزوجل سلامت مى‏رساند و می‏فرماید: اى رسول! آنچه از پروردگارت دربارۀ علی بر تو نازل شده، برسان؛ و اگر نرسانى رسالت او را انجام نداده‏اى؛ و خداوند تو را از مردم محفوظ مى‏دارد

 59 

وَ كَانَ أَوَائِلُهُمْ قَرِيبٌ مِنَ الْجُحْفَةِ فَأَمَرَ بِأَنْ يُرَدَّ مَنْ تَقَدَّمَ مِنْهُمْ وَ يُحْبَسَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنْهُمْ فِي ذَلِكَ الْمَكَانِ

مسلمانان پیشتاز نزدیک جحفه رسیده بودند که پیامبر دستور داد آنها را که جلو رفته بودند به این مکان برگردانند و کسانى را هم که از دنبال مى‏رسیدند همه را در آن مکان نگه دارند

 60 

لِيُقِيمَ عَلِيّاً عَلَماً لِلنَّاسِ

تا [رسول‏الله (صلی الله علیه و آله و سلم)] على را به عنوان به عنوان نشانه منصوب کند.

 61 

وَ يُبَلِّغَهُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى فِي عَلِيٍّ وَ أَخْبَرَهُ بِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ عَصَمَهُ مِنَ النَّاسِ

و آنچه را که خداوند متعال دربارة علی (علیه‏السلام) نازل کرده، به آنان برساند و اینکه جبرئیل به او خبر داده که خداوند عزوجل او را از مردم در امان نگه داشت

 62 

فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ عِنْدَ مَا جَاءَتْهُ الْعِصْمَةُ مُنَادِياً يُنَادِي فِي النَّاسِ بِالصَّلَاةَ جَامِعَةً

پس رسول‏الله زمانی که عصمت آمد، دستور داد در بین مردم ندا دهند که همگان جمع شوند

 63 

وَ يُرَدُّ مَنْ تَقَدَّمَ مِنْهُمْ وَ يُحْبَسُ مَنْ تَأَخَّرَ

و آنها که جلو رفته بودند برگردانند و کسانى را که مى‏رسیدند، آنجا نگه دارند

 64 

وَ تَنَحَّى عَنْ يَمِينِ الطَّرِيقِ إِلَى جَنْبِ مَسْجِدِ الْغَدِيرِ

و کمى از مسیر به سمت راست رفت و خود را کنار مسجد غدیر رساند

 65 

أَمَرَهُ بِذَلِكَ جَبْرَئِيلُ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

که جبرئیل از سوى خداوند عزوجل او را به این کار امر کرده بود.

 66 

وَ كَانَ فِي الْمَوْضِعِ سَلَمَاتٌ فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ يُقَمَّ مَا تَحْتَهُنَّ وَ يُنْصَبَ لَهُ حِجَارَةٌ كَهَيْئَةِ الْمِنْبَرِ لِيُشْرِفَ عَلَى النَّاسِ

و آنجا چند درخت بود که رسول‏الله (صلی الله علیه و آله و سلم) دستور داد زیر آن درخت‏ها را جارو کنند و با سنگ چیزى شبیه منبر بسازند که بر مردم مُشرف باشد

 67 

فَتَرَاجَعَ النَّاسُ وَ احْتُبِسَ أَوَاخِرُهُمْ فِي ذَلِكَ الْمَكَانِ لَا يَزَالُونَ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَوْقَ تِلْكَ الْأَحْجَارِ ثُمَّ حَمِدَ اللَّهَ تَعَالَى وَ أَثْنَى عَلَيْهِ فَقَالَ

و چون مردمان در آن مکان جمع شدند، رسول‏الله (صلی الله علیه و آله و سلم) بالاى آن سنگ‏ها ایستاد و پس از حمد و ثنای خداوند تعالی فرمود:

آغاز خطبه

 68 

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَلَا فِي تَوَحُّدِهِ

حمد خداوندى را که به تنهايي در اوج اداره‌كردن عالم قرار دارد

 69 

وَ دَنَا فِي تَفَرُّدِهِ

و با اينكه فرد است، [به تمام موجودات، كه مركب هستند] نزديك است

 70 

وَ جَلَّ فِي سُلْطَانِهِ

و بسيار باشكوه حيطة سلطنت خود را مديريّت مي‌كند

 71 

وَ عَظُمَ فِي أَرْكَانِهِ

و در چارچوبة نظامي كه ايجاد كرده، خودش عظيم جلوه مي‌كند

 72 

وَ ﴿ أَحاطَ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عِلْماً﴾ وَ هُوَ فِي مَكَانِهِ

و علم او بر همه چیز احاطه دارد، در حالی که در مکان خود است.

 73 

وَ قَهَرَ جَمِيعَ الْخَلْقِ بِقُدْرَتِهِ وَ بُرْهَانِهِ

و با قدرت خود و قوانيني كه وضع كرده، تمام خلايق را تحت سيطرة خويش قرار داده است

 74 

مَجِيداً لَمْ يَزَلْ

فرد با مَجد و عظمتي كه پیوسته چنين بوده

 75 

مَحْمُوداً لَا يَزَالُ

و ستوده‏اى كه پیوسته مورد حمد خواهد بود.

 76 

بَارِئَ الْمَسْمُوكَاتِ

او پديد‌آورندة آسمان‌هاى رفيع

 77 

وَ دَاحِيَ الْمَدْحُوَّاتِ

و گسترانندة زمين‌هاى پهناور است

 78 

وَ جَبَّارَ الْأَرَضِينَ وَ السَّمَاوَاتِ

فرمانرواي مطلق زمین‌ها و آسمانها است،

 79 

قُدُّوسٌ سُبُّوحٌ رَبُّ الْمَلَائِكَةِ وَ الرُّوحِ

بسيار بلند‌مرتبه و بسيار پاكيزه [از آلايش‌ها]، پروردگار فرشتگان و روح‌القدس است.

 80 

 مُتَفَضِّلٌ عَلَى جَمِيعِ مَنْ بَرَأَهُ

تفضّل‌كننده بر همه‌ي آنچه خلق كرده،

 81 

مُتَطَوِّلٌ عَلَى جَمِيعِ مَنْ أَنْشَأَهُ

نعمت‌دهنده بر هر آنچه كه بوجود آورده است

 82 

يَلْحَظُ كُلَّ عَيْنٍ، وَ الْعُيُونُ لَا تَرَاهُ

همه دیده‏ها را مى‏بیند، و دیده‏ها او را نمى‏بینند

 83 

 كَرِيمٌ حَلِيمٌ ذُو أَنَاةٍ

بزرگوار و بردبار و مهلت‌دهنده است

 84 

قَدْ وَسِعَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ رَحْمَتُهُ

رحمتش همه چیز را فرا گرفته است

 85 

وَ مَنَّ عَلَيْهِمْ بِنِعْمَتِهِ

و با نعمت خود بر آنها منّت نهاده است

 86 

لَا يُعَجِّلُ بِانْتِقَامِهِ، وَ لَا يُبَادِرُ إِلَيْهِمْ بِمَا اسْتَحَقُّوا مِنْ عَذَابِهِ

در اجراي كيفر مجرمان شتاب نمی‌کند و به عذابی که درخورِ آن هستند، پيشى نمى‌گيرد

 87 

قَدْ فَهِمَ السَّرَائِرَ وَ عَلِمَ الضَّمَائِرَ

همۀ اندیشه‏ها و آنچه را در ضمیر دارند مى‏داند

 88 

وَ لَمْ تَخْفَ عَلَيْهِ الْمَكْنُونَاتُ

و پوشیده‏ها بر او پوشیده نیست

 89 

وَ لَا اشْتَبَهَتْ عَلَيْهِ الْخَفِيَّاتُ

و هیچ پوشیده بر او مشتبه نمى‏شود.

 90 

لَهُ الْإِحَاطَةُ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ

به همه چیز احاطه دارد

 91 

وَ الْغَلَبَةُ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ

و بر همه چیز غالب است.

 92 

وَ الْقُوَّةُ فِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ

بر همه چیز توان دارد

 93 

وَ الْقُدْرَةُ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ

و بر هر چیز قدرت دارد.

 94 

وَ لَيْسَ مِثْلَهُ شَيْ‏ءٌ

هیچ چیز مانند او نیست

 95 

وَ هُوَ مُنْشِئُ الشَّيْ‏ءِ حِينَ لَا شَيْ‏ءَ

و او پدید آورندۀ اشیاء است، آنگاه که هیچ چیز نبود

 96 

دَائِمٌ قَائِمٌ ﴿ بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴾

همیشگى و بر پاى به دادگرى است. هیچ خدایى جز او نیست و او عزیز حکیم است.

 97 

جَلَّ عَنْ أَنْ تُدْرِكَهُ ﴿ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ﴾

برتر از آن است که چشم‏ها او را دریابند و اوست که دیده‏ها را دریابد و او نامرئى و به همه چیز آگاه است.

 98 

لَا يَلْحَقُ أَحَدٌ وَصْفَهُ مِنْ مُعَايَنَةٍ

کسی نمی‏تواند با دیدن او را وصف کند

 99 

وَ لَا يَجِدُ أَحَدٌ كَيْفَ هُوَ مِنْ سِرٍّ وَ عَلَانِيَةٍ إِلَّا بِمَا دَلَّ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى نَفْسِهِ

و هیچ کس نمی‏تواند کیفیت او را چه نهان و چه آشکار دریابد مگر به آنچه که خداوند عزوجل خود بر آن دلالت کرده.

100 

وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ اللَّهُ الَّذِي مَلَأَ الدَّهْرَ قُدْسُهُ

و گواهى مى‏دهم که قدس خداوند همه روزگاران را انباشته است

101 

وَ الَّذِي يُغَشِّي الْأَبَدَ نُورُهُ

و نور او ابد را در بر گرفته است.

102 

وَ الَّذِي يُنْفِذُ أَمْرَهُ بِلَا مُشَاوَرَةِ مُشِيرٍ

او خداوندى است که فرمان خود را بدون مشورت با مشاوران اجرا مى‏کند

103 

وَ لَا مَعَهُ شَرِيكٌ فِي تَقْدِيرٍ

و در تقدیر (امور) شریک ندارد.

104 

وَ لَا تَفَاوُتٌ فِي تَدْبِيرٍ

و هیچ تدبیرى از او فوت نمى‏شود.

105 

صَوَّرَ مَا أَبْدَعَ عَلَى غَيْرِ مِثَالٍ

آنچه را که ابداع کرده، بدون مثال و مانند بوده است

106 

وَ خَلَقَ مَا خَلَقَ بِلَا مَعُونَةٍ مِنْ أَحَدٍ وَ لَا تَكَلُّفٍ وَ لَا احْتِيَالٍ

و آنچه را آفریده است بدون یارى کسى و بدون زحمت و چاره‏اندیشى آفریده است.

107 

أَنْشَأَهَا فَكَانَتْ

خلق را ایجاد کرده پس بوجود آمده

108 

وَ بَرَأَهَا فَبَانَتْ

و خلق کرده است، پس پدید شده است.

109 

فَ ﴿ هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلَّا هُوَ﴾

او خدایى است که خدایى جز او نیست

110 

الْمُتْقِنُ الصَّنْعَةِ الْحَسَنُ الصَّنِيعَةِ

خدایی که همه چیز را متقن و نیکو آفریده است.

111 

الْعَدْلُ الَّذِي لَا يَجُورُ

خداوند عادلى كه هرگز جور نمى‏كند

112 

وَ الْأَكْرَمُ الَّذِي تَرْجِعُ إِلَيْهِ الْأُمُورُ

و کریمی که همۀ امور به او باز مى‏گردد.

113 

وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ الَّذِي تَوَاضَعَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ لِقُدْرَتِهِ

گواهى مى‏دهم او خدایى است که همه چیز تسلیم قدرت اوست

114 

وَ خَضَعَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ لِهَيْبَتِهِ

و همه چیز در برابر هیبت او خاضع است

115 

مَلِكُ الْأَمْلَاكِ

و فلك‌گردانِ افلاك مي‌باشد،

116 

وَ مُفْلِكُ الْأَفْلَاكِ

گردانندۀ افلاک

117 

وَ مُسَخِّرُ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ

خورشید و ماه مسخّر اوست

118 

﴿ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى﴾

و همه در مسیر و مدت معینى روانند

119 

﴿ يُكَوِّرُ اللَّيْلَ عَلَى النَّهارِ وَ يُكَوِّرُ النَّهارَ عَلَى اللَّيْلِ يَطْلُبُهُ حَثِيثاً﴾

مى‏افزاید شب را بر روز و مى‏افزاید روز را بر شب و با شتاب در پى اوست.

120 

قَاصِمُ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ

در هم شکننده هر ستمگر ستیزه‏جو

121 

وَ مُهْلِكُ كُلِّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ

و نابود کنندة هر شیطان سرکش

122 

لَمْ يَكُنْ مَعَهُ ضِدٌّ وَ لَا نِدٌّ

همراه او نه ضدى است و نه شریکى

123 

أَحَدٌ صَمَدٌ ﴿ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ﴾

یکتاى بى‏نیاز که نه زاییده شده است و نه مى‏زاید و نه هیچ کس همتاى اوست.

124 

إِلَهٌ وَاحِدٌ

خداوند یکتا

125 

وَ رَبٌّ مَاجِدٌ

و پروردگار بزرگوار

126 

 يَشَاءُ فَيُمْضِي

هر چه مى‏خواهد، همان مى‏شود؛

127 

وَ يُرِيدُ فَيَقْضِي

و چون اراده کند، حکم او جارى است؛

128 

وَ يَعْلَمُ فَيُحْصِي

و به همه چیز علم دارد پس آنرا احصاء می‏کند.

129 

وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي

و مى‏میراند و زنده مى‏کند

130 

وَ يُفْقِرُ وَ يُغْنِي

نیازمند و بى‏نیاز مى‏کند

131 

وَ يُضْحِكُ وَ يُبْكِي

و مى‏خنداند و مى‏گریاند

132 

وَ يَمْنَعُ وَ يُعْطِي‏

و منع می‏کند و عطا می‏کند

133 

﴿ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ﴾ بِيَدِهِ الْخَيْرُ

مُلک و ستایش از آن اوست و همة خیرات در دست اوست

134 

﴿ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ﴾

و بر همه چیز قدرت دارد

135 

﴿ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ﴾

شب را به روز در مى‏آورد

136 

﴿ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ﴾

و روز را به شب در مى‏آورد

137 

لَا إِلَهَ إِلَّا ﴿ هُوَ الْعَزِيزُ الْغَفَّارُ﴾

خدایی جز او نیست و عزیز و غفار است

138 

مُجِيبُ الدُّعَاءِ

دعا را اجابت می‏کند

139 

وَ مُجْزِلُ الْعَطَاءِ

و عطاى او بسیار است

140 

مُحْصِي الْأَنْفَاسِ

نفس‏ها را مى‏شمرد

141 

وَ رَبُّ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ

پروردگار اجنه و انسان‏ها است

142 

 لَا يُشْكِلُ عَلَيْهِ شَيْ‏ءٌ

هیچ چیز بر او مشکل نیست

143 

وَ لَا يُضْجِرُهُ صُرَاخُ الْمُسْتَصْرِخِينَ وَ لَا يُبْرِمُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّينَ

فریاد فریاد خواهان و اصرار اصرارکنندگان او را دلتنگ نمى‏سازد

144 

الْعَاصِمُ لِلصَّالِحِينَ

و نگهدارندۀ صالحان

145 

وَ الْمُوَفِّقُ لِلْمُفْلِحِينَ

توفیق‏دهندۀ رستگاران

146 

وَ مَوْلَى الْعَالَمِينَ

و مولاى همة عالم‏هاست

147 

الَّذِي اسْتَحَقَّ مِنْ كُلِّ مَنْ خَلَقَ أَنْ يَشْكُرَهُ وَ يَحْمَدَهُ

آنکه مستحق است همة مخلوقات شکرگزار و ستایشگر او باشند.

148 

أَحْمَدُهُ عَلَى السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الشِدَّةِ وَ الرَّخَاءِ

او را در سختى و راحتی و شدت و آسایش ستایش مى‏کنم

149 

وَ أُومِنُ بِهِ وَ بِمَلَائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ

به او و فرشتگانش و کتاب‏ها و رسولانش ایمان دارم.

150 

أَسْمَعُ أَمْرَهُ وَ أُطِيعُ

فرمانش را مى‏شنوم و اطاعت مى‏کنم

151 

وَ أُبَادِرُ إِلَى كُلِّ مَا يَرْضَاهُ

و به هر چه که موجب رضایت او باشد مبادرت مى‏کنم

152 

وَ أَسْتَسْلِمُ لِقَضَائِهِ رَغْبَةً فِي طَاعَتِهِ وَ خَوْفاً مِنْ عُقُوبَتِهِ

و تسلیم قضاى او هستم براى رغبت در طاعت او و بیم از عقوبتش

153 

لِأَنَّهُ اللَّهُ الَّذِي لَا يُؤْمَنُ مَكْرُهُ

زیرا او خداوندى است که هیچ کس از مکر او ایمن نیست

154 

وَ لَا يُخَافُ جَوْرُهُ

و کسی از جور او نمی‏ترسد (جائر نیست)

155 

وَ أُقِرُّ لَهُ عَلَى نَفْسِي بِالْعُبُودِيَّةِ

بر خودم نسبت به او اقرار به بندگى می‏کنم

156 

وَ أَشْهَدُ لَهُ بِالرُّبُوبِيَّةِ

گواهى مى‏دهم که او پروردگار است

157 

وَ أُؤَدِّي مَا أَوْحَى إِلَيَّ حَذَراً مِنْ أَنْ لَا أَفْعَلَ فَتَحُلَّ بِي مِنْهُ قَارِعَةٌ لَا يَدْفَعُهَا عَنِّي أَحَدٌ وَ إِنْ عَظُمَتْ حِيلَتُهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ

و آنچه را که به من وحى کرده، ابلاغ می‏کنم برای دوری از آن که اگر ابلاغ نکنم، عذابى از او به من برسد که هیچکس هر اندازه هم چاره‏‏ساز باشد، نتواند آن را از من باز دارد؛        الهی جز او نیست؛

158 

لِأَنَّهُ قَدْ أَعْلَمَنِي أَنِّي إِنْ لَمْ أُبَلِّغْ مَا أَنْزَلَ إِلَيَّ فَمَا بَلَّغْتُ رِسَالَتَهُ

زیرا به من اعلام کرده، اگر آنچه را بر من نازل کرده است ابلاغ نکنم، رسالت او را ابلاغ نکرده‏ام

159 

وَ قَدْ ضَمِنَ لِي تَبَارَكَ وَ تَعَالَى الْعِصْمَةَ

و خداوند تبارک و تعالى خودش براى من محفوظ ماندن را تضمین کرده است

160 

وَ هُوَ اللَّهُ الْكَافِي الْكَرِيمُ

و او خداوند کفایت‏کنندۀ کریم است

161 

فَأَوْحَى إِلَيَّ ﴿ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ﴾ … ﴿ يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ﴾ فِي عَلِيٍّ يَعْنِي فِي الْخِلَافَةِ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع

و به من وحى کرده است: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ اى رسول، آنچه از پروردگارت دربارة علی بر تو نازل شده را برسان، یعنی دربارة خلافت علی بن ابی‏طالب (علیه‏السلام)

162 

 ﴿ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ﴾

که اگر نرسانى، رسالت او را نرسانده‏ای؛ و خداوند تو را از مردم محفوظ می‏دارد.

163 

مَعَاشِرَ النَّاسِ مَا قَصَّرْتُ فِي تَبْلِيغِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى إِلَيَّ

اى گروه مردم! من در رساندن آنچه خداوند بر من نازل کرده کوتاهى نکردم

164 

وَ أَنَا مُبَيِّنٌ لَكُمْ سَبَبَ نُزُولِ هَذِهِ الْآيَةِ

و من براى شما سبب نزول این آیه را بیان مى‏کنم

165 

إِنَّ جَبْرَئِيلَ ع هَبَطَ إِلَيَّ مِرَاراً ثَلَاثاً يَأْمُرُنِي عَنِ السَّلَامِ رَبِّي وَ هُوَ السَّلَامُ

بدانید که جبرئیل (ع) سه بار به حضور من آمد و از سوى پروردگار من که او خود سلام است به من امر کرد

166 

أَنْ أَقُومَ فِي هَذَا الْمَشْهَدِ فَأُعْلِمَ كُلَّ أَبْيَضَ وَ أَسْوَدَ أَنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ ع أَخِي وَ وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي وَ الْإِمَامُ مِنْ بَعْدِي

که در چنین اجتماعى بپا خیزم و به همه افراد، سپید و سیاه، اعلام کنم که على بن ابى طالب برادر و وصى و جانشین و امام بعد از من است.

167 

الَّذِي مَحَلُّهُ مِنِّي مَحَلُّ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي وَ هُوَ وَلِيُّكُمْ مِنْ بَعْدِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ

کسى که جایگاه او نزد من، مانند جایگاه هارون نسبت به موسى است جز اینکه پس از من پیامبرى نیست. و پس از خدا و رسول خدا او ولىّ شماست

168 

وَ قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَيَّ بِذَلِكَ آيَةً مِنْ كِتَابِهِ

و خداوند تبارک و تعالى در این مورد آیه‏اى از کتابش را بر من نازل کرده که:

169 

﴿ إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ﴾

همانا و به تحقیق ولى شما خدا و رسول خدا و کسانى هستند که ایمان آورده و نماز را اقامه مى‏کنند و در حالى که در رکوع هستند زکات مى‏دهند.

170 

وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع أَقَامَ الصَّلَاةَ وَ آتَى الزَّكَاةَ وَ هُوَ رَاكِعٌ يُرِيدُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ حَالٍ

و على بن ابى طالب نماز را اقامه کرد و در حالى که در رکوع بود زکات داد و در همه حال فقط خداى عز و جل را اراده مى‏کند.

171 

وَ سَأَلْتُ جَبْرَئِيلَ أَنْ يَسْتَعْفِيَ لِي عَنْ تَبْلِيغِ ذَلِكَ إِلَيْكُمْ

من از جبرئیل خواستم که از خداوند تقاضا کند مرا از تبلیغ این موضوع به شما معاف کند،

172 

أَيُّهَا النَّاسُ لِعِلْمِي بِقِلَّةِ الْمُتَّقِينَ

ای مردم! زیرا مى‏دانم که متقین اندک‏اند

173 

وَ كَثْرَةِ الْمُنَافِقِينَ

و منافقان بسیارند

174 

وَ إِدْغَالِ الْآثِمِينَ

و گنهكاران، نقشه های شیطانی دارند

175 

وَ خَتْلِ الْمُسْتَهْزِءِينَ بِالْإِسْلَامِ

و مسخره‏‏کنندگان به اسلام در کمین‏‏اند،

176 

الَّذِينَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ بِأَنَّهُمْ ﴿ يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ ما لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ﴾، وَ يَحْسَبُونَهُ ﴿ هَيِّناً وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمٌ‏﴾

همان‏ها که خداوند آنان را در کتاب خود چنین توصیف کرده: آنان به زبان‏هاى خود چیزى مى‏گویند که در دل‏هایشان نیست، و آن را سبک مى‏پندارند و حال آنکه در نزد خدا گناهى بزرگ است

177 

وَ كَثْرَةِ أَذَاهُمْ لِي فِي غَيْرِ مَرَّةٍ حَتَّى سَمَّوْنِي أُذُناً

و همانا مکرر و چند بار مرا آزار داده‏اند، تا آنجا که مرا گوش نامیدند

178 

وَ زَعَمُوا أَنِّي كَذَلِكَ لِكَثْرَةِ مُلَازَمَتِهِ إِيَّايَ وَ إِقْبَالِي عَلَيْهِ

و مى‏پنداشتند به خاطر کثرت ملازمت علی با من و اقبال من به او، گوش هستم

179 

حَتَّى أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي ذَلِكَ قُرْآناً ـ ﴿ وَ مِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ﴾ عَلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُ أُذُنٌ ـ ﴿ خَيْرٍ لَكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ﴾ الْآيَةَ

تا آنکه سرانجام خداوند متعال در این مورد این آیه را نازل فرمود: «و از ایشان کسانی هستند که پیامبر را آزار مى‏دهند و مى‏گویند او گوش است (هر چه بگویى گوش مى‏کند). بگو اى پیامبر، این لطفى است براى شما

180 

وَ لَوْ شِئْتُ أَنْ أُسَمِّيَ بِأَسْمَائِهِمْ لَسَمَّيْتُ

و اگر بخواهم نام این اشخاص را ببرم، مى‏توانم

181 

وَ أَنْ أُومِيَ إِلَيْهِمْ بِأَعْيَانِهِمْ لَأَوْمَأْتُ وَ أَنْ أَدُلَّ عَلَيْهِمْ لَدَلَلْتُ

و به هر یک از ایشان اشاره و آنان را مشخص کنم، این کار را می‏کنم

182 

وَ لَكِنِّي وَ اللَّهِ فِي أُمُورِهِمْ قَدْ تَكَرَّمْتُ

ولى به خدا سوگند من در مورد ایشان بزرگوارى کردم

183 

وَ كُلَّ ذَلِكَ لَا يَرْضَى اللَّهُ مِنِّي إِلَّا أَنْ أُبَلِّغَ مَا أَنْزَلَ إِلَيَّ

و با وجود همه اینها خداوند از من راضى نمى‏شود مگر اینکه آنچه را بر من نازل کرده است ابلاغ کنم،

184 

ثُمَّ تَلَا ص ﴿ يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ﴾ فِي عَلِيٍ ﴿ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ﴾

سپس تلاوت کرد: «اى رسول! آنچه از پروردگارت دربارة علی بر تو نازل شده را برسان، که اگر نرسانى، رسالت او را نرسانده ای و خداوند تو را از مردم محفوظ می‏دارد.»

185 

فَاعْلَمُوا مَعَاشِرَ النَّاسِ أَنَّ اللَّهَ قَدْ نَصَبَهُ لَكُمْ وَلِيّاً وَ إِمَاماً

اى گروه مردم! بدانید که خداوند على را براى شما به منصب ولایت و امامت منصوب کرده است

186 

مُفْتَرَضاً طَاعَتُهُ عَلَى الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ وَ عَلَى التَّابِعِينَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ وَ عَلَى الْبَادِي وَ الْحَاضِرِ وَ عَلَى الْأَعْجَمِيِّ وَ الْعَرَبِيِّ وَ الْحُرِّ وَ الْمَمْلُوكِ وَ الصَّغِيرِ وَ الْكَبِيرِ وَ عَلَى الْأَبْيَضِ وَ الْأَسْوَدِ وَ عَلَى كُلِّ مُوَحِّدٍ

اطاعت از او بر همه‌ی مهاجران و انصار و تابعین و صحرانشينان و شهرنشينان و بر عجم و عرب و آزاده و برده و كوچك و بزرگ و سفید و سیاه و بر هر اهل توحیدی واجب است.

187 

مَاضٍ حُكْمُهُ جَائِزٍ قَوْلُهُ نَافِذٍ أَمْرُهُ

حكم او اجرا شونده، كلامش جارى و مورد عمل، و امرش نافذ است

188 

مَلْعُونٌ مَنْ خَالَفَهُ

هر کس با او مخالفت کند، ملعون است

189 

مَرْحُومٌ مَنْ تَبِعَهُ

هر که ازاو پیروى کند مورد رحمت است

190 

مُؤْمِنٌ مَنْ صَدَّقَهُ

و هر کس او را تصدیق کند، مومن است

191 

فَقَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ لِمَنْ سَمِعَ مِنْهُ وَ أَطَاعَ لَهُ

که خداوند او را و هر که را که از او حرف‏شنوی و اطاعت کند، آمرزیده است

192 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُ آخِرُ مَقَامٍ أَقُومُهُ فِي هَذَا الْمَشْهَدِ فَاسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا وَ انْقَادُوا لِأَمْرِ رَبِّكُمْ

اى مردم! این آخرین بار است که من در این جایگاه مى‏ایستم. بشنوید و اطاعت کنید و فرمانبردار امر پروردگارتان باشید

193 

فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ مَوْلَاكُمْ وَ إِلَهُكُمْ

همانا خداى عز و جل مولاى شما و اله شماست

194 

ثُمَّ مِنْ دُونِهِ مُحَمَّدٌ ص وَلِيُّكُمُ الْقَائِمُ الْمُخَاطِبُ لَكُمْ

و پس از او محمد ص ولى شماست کسى که این جا ایستاده و با شما سخن مى‏گوید

195 

ثُمَّ مِنْ بَعْدِي عَلِيٌّ وَلِيُّكُمْ وَ إِمَامُكُمْ بِأَمْرِ رَبِّكُمْ

و پس از من على ولى و امام شماست به فرمان پروردگارتان.

196 

ثُمَّ الْإِمَامَةُ فِي ذُرِّيَّتِي مِنْ وُلْدِهِ

و سپس امامت در ذریة من است که از فرزندان اویند

197 

إِلَى يَوْمِ تَلْقَوْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ

تا روزى که خدا و رسولش را دیدار مى‏کنید

198 

لَا حَلَالَ إِلَّا مَا أَحَلَّهُ اللَّهُ

هیچ چیز حلال نیست جز آنچه خداوند حلال کرده است

199 

وَ لَا حَرَامَ إِلَّا مَا حَرَّمَهُ اللَّهُ

و هیچ چیز حرام نیست جز آنچه او حرام کرده است

200 

عَرَّفَنِي الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ

خداوند حلال و حرام را به من آموخته

201 

وَ أَنَا أَفْضَيْتُ لِمَا عَلَّمَنِي رَبِّي مِنْ كِتَابِهِ وَ حَلَالِهِ وَ حَرَامِهِ إِلَيْهِ

و من آنچه را که پروردگارم از کتاب خویش و حلال و حرام به من آموخته است به على آموختم.

202 

مَعَاشِرَ النَّاسِ مَا مِنْ عِلْمٍ إِلَّا وَ قَدْ أَحْصَاهُ اللَّهُ فِيَّ

اى گروه مردم! بدانید هیچ علمى نیست مگر آنکه خداوند آن را در من احصاء کرده

203 

وَ كُلُّ عِلْمٍ عَلِمْتُ فَقَدْ أَحْصَيْتُهُ فِي إِمَامِ الْمُتَّقِينَ

و من همة علمم را در امام المتقین احصاء کردم

204 

وَ مَا مِنْ عِلْمٍ إِلَّا عَلَّمْتُهُ عَلِيّاً، وَ هُوَ الْإِمَامُ الْمُبِينُ

هیچ علمى نیست مگر آنکه آن را به على تعلیم دادم، و او امام مبین است.

205 

مَعَاشِرَ النَّاسِ لَا تَضِلُّوا عَنْهُ وَ لَا تَنْفِرُوا مِنْهُ وَ لَا تَسْتَكْبِرُوا [وَ لَا تَسْتَنْكِفُوا] مِنْ وَلَايَتِهِ

اى گروه مردم! از على کناره مگیرید و مگریزید و از ولایت او سرپیچى مکنید

206 

فَهُوَ الَّذِي ﴿ يَهْدِي إِلَى الْحَقِ﴾ وَ يَعْمَلُ بِهِ، وَ يُزْهِقُ الْبَاطِلَ وَ يَنْهَى عَنْهُ

اوست که به حق هدایت و به حق عمل مى‏کند، و باطل را از میان مى‏برد و از آن نهى مى‏کند

207 

وَ لَا تَأْخُذُهُ فِي اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ

و در راه خدا سرزنش سرزنش‏کننده او را باز نمى‏دارد.

208 

ثُمَّ إِنَّهُ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ

او نخستین کس است که به خدا و رسولش ایمان آورده

209 

وَ هُوَ الَّذِي فَدَى رَسُولَهُ بِنَفْسِهِ

و کسى است که جان خود را فداى رسول خدا کرده است

210 

 وَ هُوَ الَّذِي كَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ وَ لَا أَحَدَ يَعْبُدُ اللَّهَ مَعَ رَسُولِهِ مِنَ الرِّجَالِ غَيْرُهُ

و او کسى است که همراه رسول‏الله بود، زمانی که هیچ یک از مردان غیر از او با رسول‏الله خدا را عبادت نمی‏کرد.

211 

مَعَاشِرَ النَّاسِ فَضِّلُوهُ فَقَدْ فَضَّلَهُ اللَّهُ

اى مردم! او را برترى دهید که خداوند او را برترى داده است

212 

وَ اقْبَلُوهُ فَقَدْ نَصَبَهُ اللَّهُ

و او را بپذیرید که خداوند او را منصوب کرده است.

213 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُ إِمَامٌ مِنَ اللَّهِ

اى گروه مردم! همانا على از سوى خداوند امام است

214 

وَ لَنْ يَتُوبَ اللَّهُ عَلَى أَحَدٍ أَنْكَرَ وَلَايَتَهُ

و خداوند هرگز توبه کسى را که ولایت او را انکار کند نمى‏پذیرد

215 

وَ لَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُ حَتْماً

و حتما هرگز او را نمى‏آمرزد

216 

عَلَى اللَّهِ أَنْ يَفْعَلَ ذَلِكَ بِمَنْ خَالَفَ أَمْرَهُ فِيهِ

و این بر عهدۀ خداوند است که نسبت به هر کس که با فرمانش در مورد علی مخالفت کند چنین رفتار کند

217 

وَ أَنْ يُعَذِّبَهُ عَذَاباً شَدِيداً نُكْراً أَبَدَ الْآبَادِ وَ دَهْرَ الدُّهُورِ

و او را به عذاب شدیدی که ابدی و همیشگى است دچار کند.

218 

فَاحْذَرُوا أَنْ تُخَالِفُوهُ فَتَصْلَوْا نَاراً ﴿ وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرِينَ﴾

پس از مخالفت با او دوری کنید که به آتشى درافتید که آتش‏گیره آن مردمان و سنگ‏هایند و آماده شده است براى کافران.

219 

أَيُّهَا النَّاسُ بِي وَ اللَّهِ بُشِّرَ الْأَوَّلُونَ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ

اى مردم! به خدا سوگند که همۀ انبیاء و رسولان پیشین به آمدن من بشارت داده‏اند

220 

وَ أَنَا خَاتَمُ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِينَ

و من خاتم همه انبیاء و رسولان هستم

221 

وَ الْحُجَّةُ عَلَى جَمِيعِ الْمَخْلُوقِينَ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَ

و من حجت بر همه مخلوقاتم، چه اهل آسمان‏ها و چه اهل زمین‏ها،

222 

فَمَنْ شَكَّ فِي ذَلِكَ فَهُوَ كَافِرٌ كُفْرَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى

و هر کس در این تردید کند کافر است، همچون کفر دوره جاهلیت نخستین

223 

وَ مَنْ شَكَّ فِي شَيْ‏ءٍ مِنْ قَوْلِي هَذَا فَقَدْ شَكَّ فِي الْكُلِّ مِنْهُ

و هرکس در چیزى از این گفتار من شک کند، نسبت به همه آن تردید کرده است

224 

وَ الشَّاكُّ فِي ذَلِكَ فَلَهُ النَّارُ

و تردیدکننده در گفتار من در آتش است.

225 

مَعَاشِرَ النَّاسِ حَبَانِي اللَّهُ بِهَذِهِ الْفَضِيلَةِ مَنّاً مِنْهُ عَلَيَّ وَ إِحْسَاناً مِنْهُ إِلَيَّ

اى گروه مردم! خداوند به خاطر منتی که بر من گذاشته و احسانی که بر من داشته این فضیلت را به من ارزانى داشته است

226 

وَ ﴿ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْحَمْدُ﴾ مِنِّي أَبَدَ الْآبِدِينَ وَ دَهْرَ الدَّاهِرِينَ عَلَى كُلِّ حَالٍ

و خدایى جز او نیست. تا ابد و در طول روزگاران و در هر حال او را ستایشگرم

227 

مَعَاشِرَ النَّاسِ فَضِّلُوا عَلِيّاً فَإِنَّهُ أَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدِي مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثَى

اى گروه مردم! على را برترى دهید که او پس از من از هر مرد و زنى افضل است.

228 

بِنَا أَنْزَلَ اللَّهُ الرِّزْقَ وَ بَقِيَ الْخَلْقُ

خداوند به وسیلۀ ما روزى فرو مى‏فرستد و خلق باقى هستند.

229 

مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ مَنْ رَدَّ عَلَيَّ قَوْلِي هَذَا وَ لَمْ يُوَافِقْهُ

ملعون ملعون و مغضوب مغضوب خداوند است، هر کس که این گفتار مرا رد کند و نپذیرد

230 

أَلَا إِنَّ جَبْرَئِيلَ خَبَّرَنِي عَنِ اللَّهِ تَعَالَى بِذَلِكَ وَ يَقُولُ مَنْ عَادَى عَلِيّاً وَ لَمْ يَتَوَلَّهُ فَعَلَيْهِ لَعْنَتِي وَ غَضَبِي

بدانید که جبرئیل از خداوند متعال این را به من خبر داد و می‏گوید: کسی که با علی دشمنی کند و ولایت او را نپذیرد، پس لعنت و غضب من بر او باد.

231 

فَ ﴿ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ﴾ أَنْ تُخَالِفُوهُ ﴿ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِها إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ﴾

پس هر کسی بنگرد که براى فردایش چه چیز از پیش فرستاده است و از خداى بترسید که با او مخالفت کنید و قدم پس از ثبوتش بلغزد و همانا خداوند به آنچه مى‏کنید خبیر است.

232 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُ جَنْبُ اللَّهِ الَّذِي ذَكَرَ فِي كِتَابِهِ

ای مردم او جنب الله است که خداوند در کتابش ذکر کرده است.

233 

فَقَالَ تَعَالَى ـ ﴿ أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّهِ﴾

خداوند متعال می‏فرماید: تا آنکه [مبادا] کسى بگوید: دریغا بر آنچه در جنب الله کوتاهى ورزیدم

234 

مَعَاشِرَ النَّاسِ تَدَبَّرُوا الْقُرْآنَ

اى گروه مردم! در قرآن تدبر کنید

235 

وَ افْهَمُوا آيَاتِهِ

و آیات آن را فهم کنید

236 

وَ انْظُرُوا إِلَى مُحْكَمَاتِهِ

و به آیات محکم آن بنگرید

237 

وَ لَا تَتَّبِعُوا مُتَشَابِهَهُ

و از آیات متشابه پیروى مکنید

238 

فَوَ اللَّهِ لَنْ يُبَيِّنَ لَكُمْ زَوَاجِرَهُ وَ لَا يُوَضِّحُ لَكُمْ تَفْسِيرَهُ إِلَّا الَّذِي أَنَا آخِذٌ بِيَدِهِ وَ مُصْعِدُهُ إِلَيَّ وَ شَائِلٌ بِعَضُدِهِ

و به خدا سوگند هرگز کسى دشواری‏ها و تفسیر آن را براى شما روشن نمى‏کند، جز همین کس که من دست او را مى‏گیرم و به سوى خود بر مى‏آورم و بازویش را بر مى‏افرازم

239 

وَ مُعْلِمُكُمْ أَنَّ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ

و به شما اعلام مى‏کنم که هر کس من مولاى اویم این على مولاى اوست،

240 

وَ هُوَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع أَخِي وَ وَصِيِّي وَ مُوَالاتُهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْزَلَهَا عَلَيَّ

یعنى على بن ابى طالب که برادر و وصى من است و ولایت او از سوى خداوند متعال بر من نازل شده است.

241 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ عَلِيّاً وَ الطَّيِّبِينَ مِنْ وُلْدِي هُمُ الثَّقَلُ الْأَصْغَرُ، وَ الْقُرْآنُ الثَّقَلُ الْأَكْبَرُ

اى گروه مردم! همانا على و فرزندان طیب من ثقل کوچک‏اند، و قرآن ثقل بزرگ است

242 

فَكُلُّ وَاحِدٍ مُنْبِئٌ عَنْ صَاحِبِهِ وَ مُوَافِقٌ لَهُ

و هر یک از دیگرى خبر مى‏دهد و موافق با اوست

243 

لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ

و این دو هرگز از یکدیگر جدا نمى‏شوند تا کنار حوض پیش من آیند.

244 

هُمْ أُمَنَاءُ اللَّهِ فِي خَلْقِهِ

آنان امناى خداوند میان خلق خدایند

245 

وَ حُكَمَاؤُهُ فِي أَرْضِهِ

حکیمان الهى در زمین خدایند.

246 

أَلَا وَ قَدْ أَدَّيْتُ أَلَا وَ قَدْ بَلَّغْتُ أَلَا وَ قَدْ أَسْمَعْتُ أَلَا وَ قَدْ أَوْضَحْتُ

که من رسالت خود را ادا کردم و تبلیغ کردم و به گوش شما رساندم و توضیح دادم و روشن ساختم

247 

أَلَا وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ وَ أَنَا قُلْتُ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

آگاه باشید که خداوند عزوجل گفت و من از قول خداوند عزوجل گفتم

248 

أَلَا إِنَّهُ لَيْسَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرَ أَخِي هَذَا

آگاه باشید که کسى جز این برادر من، امیر مؤمنان نیست

249 

وَ لَا تَحِلُّ إِمْرَةُ الْمُؤْمِنِينَ بَعْدِي لِأَحَدٍ غَيْرِهِ

و پس از من براى هیچ کس جز او، امیرى بر مؤمنان، حلال و روا نیست.

250 

ثُمَّ ضَرَبَ بِيَدِهِ إِلَى عَضُدِهِ فَرَفَعَهُ وَ كَانَ مُنْذُ أَوَّلِ مَا صَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ ص شَالَ عَلِيّاً حَتَّى صَارَتْ رِجْلُهُ مَعَ رُكْبَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص

آنگاه پیامبر؛ با دست خود بازوى على را که پایین‏تر از آن حضرت ایستاده بود گرفت و على را چنان بلند کرد که پاهایش کنار زانوان رسول‏الله قرار گرفت

251 

ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ النَّاسِ هَذَا عَلِيٌّ أَخِي وَ وَصِيِّي

سپس فرمود: که اى گروه مردم! این على برادر و وصى من است

252 

وَ وَاعِي عِلْمِي وَ خَلِيفَتِي عَلَى أُمَّتِي وَ عَلَى تَفْسِيرِ كِتَابِ اللَّهِ وَ الدَّاعِي إِلَيْهِ

و تمام علم مرا در خود جای داده است و خلیفۀ من بر امت من است و جانشین من براى تفسیر کردن کتاب الله عزوجل و فرا خواننده به سوى خداوند است

253 

وَ الْعَامِلُ بِمَا يَرْضَاهُ

و عمل‏کننده به چیزى است که خداوند به آن راضى است

254 

وَ الْمُحَارِبُ لِأَعْدَائِهِ

و جنگ‏کننده با دشمنان خداوند است

255 

وَ الْمُوَالِي عَلَى طَاعَتِهِ

و به فرمانبردارى خداوند فرمان دهنده

256 

وَ النَّاهِي عَنْ مَعْصِيَتِهِ

و از معصیت خداوند باز دارنده است.

257 

خَلِيفَةُ رَسُولِ اللَّهِ، وَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ، وَ الْإِمَامُ الْهَادِي

او جانشین رسول‏الله، و امیر مؤمنان، و امام هدایتگر است

258 

وَ قَاتِلُ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ

و کشندة ناکثین و قاسطین و مارقین است

259 

بِأَمْرِ اللَّهِ أَقُولُ وَ ﴿ ما يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَ﴾ بِأَمْرِ رَبِّي أَقُولُ

به امر خداوند مى‏گویم که به فرمان خداوند این گفتار مبدل نخواهد شد و به امر پروردگارم مى‏گویم

260 

اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ، وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ، وَ الْعَنْ مَنْ أَنْكَرَهُ، وَ اغْضَبْ عَلَى مَنْ جَحَدَ حَقَّهُ

خدایا! دوست بدار آن کس را که او را دوست مى‏دارد، و دشمن بدار هر که را با او دشمن است، و هر کس که او را منکر شود لعنت کن، و بر هر کس که حق او را منکر شود، غضب کن

261 

اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَنْزَلْتَ عَلَيَّ أَنَّ الْإِمَامَةَ بَعْدِي لِعَلِيٍّ وَلِيِّكَ عِنْدَ تِبْيَانِي ذَلِكَ وَ نَصْبِي إِيَّاهُ بِمَا أَكْمَلْتَ لِعِبَادِكَ مِنْ دِينِهِمْ وَ أَتْمَمْتَ عَلَيْهِمْ بِنِعْمَتِكَ وَ رَضِيتَ لَهُمُ الْإِسْلَامَ دِيناً

خدایا! تو خود بر من نازل کردى که امامت پس از من برای علی است که ولی توست زمانی که آنرا روشن می‏ساختم و او را منصوب می‏کردم به آنچه که برای بندگانت از دین‏شان کامل کردی و با نعمت خود بر آنها تمام کردی و به دین اسلام برای آنها راضی شدی

262 

فَقُلْتَ ﴿ وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلامِ دِيناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِينَ﴾

و فرمودى: و هر کس غیر از اسلام دینى اختیار کند هرگز از وى پذیرفته نمى‏شود و او در آخرت از زیان‏کاران است.

263 

اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ وَ كَفَى بِكَ شَهِيداً أَنِّي قَدْ بَلَّغْتُ

خدایا! تو را شاهد می‏گیرم و برای شهادت تنها تو کافی هستی که من ابلاغ کردم.

264 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّمَا أَكْمَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دِينَكُمْ بِإِمَامَتِهِ

اى گروه مردم! همانا که خداوند عزوجل دین شما را با امامت او تکمیل کرد

265 

فَمَنْ لَمْ يَأْتَمَّ بِهِ وَ بِمَنْ يَقُومُ مَقَامَهُ مِنْ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ الْعَرْضِ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَ ﴿ أُولئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ﴾ وَ فِي ﴿ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ﴾، ﴿ لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ‏﴾

و هر کس او را و فرزندان مرا که از ذریه اویند، تا روز قیامت و رفتن به محضر خداوند به امامت نپذیرد، همانا اعمال او نابود مى‏شود و در آتش جهنم جاودانه است. نه عذاب از آنان تخفیف داده مى‏شود و نه نظر رحمت بر آنان مى‏شود.

266 

مَعَاشِرَ النَّاسِ هَذَا عَلِيٌّ أَنْصَرُكُمْ لِي، وَ أَحَقُّكُمْ بِي، وَ أَقْرَبُكُمْ إِلَيَّ، وَ أَعَزُّكُمْ عَلَيَّ

اى گروه مردم! این علی از همه شما بیشتر مرا یارى کرده است، و سزاوار‏ترین مردم به من، و نزدیک‏ترین شما به من، و عزیزترین شما نزد من است

267 

وَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَأَنَا عَنْهُ رَاضِيَانِ

و خداوند عزوجل و من از او راضی هستیم

268 

وَ مَا نَزَلَتْ آيَةُ رِضًى إِلَّا فِيهِ

و هیچ آیه‏اى که در آن رضایت باشد نازل نشده، مگر اینکه دربارۀ اوست

269 

وَ مَا خَاطَبَ اللَّهُ ﴿ الَّذِينَ آمَنُوا﴾ إِلَّا بَدَأَ بِهِ

و خداوند هیچ گاه کسانی که ایمان آورده‏اند مورد خطاب قرار نداده مگر اینکه او سر فصل آن خطاب است

270 

وَ لَا نَزَلَتْ آيَةُ مَدْحٍ فِي الْقُرْآنِ إِلَّا فِيهِ

و هیچ آیة مدحی در قرآن نازل نشده مگر اینکه دربارة اوست.

271 

وَ لَا شَهِدَ بِالْجَنَّةِ فِي ﴿ هَلْ أَتى عَلَى الْإِنْسانِ﴾ إِلَّا لَهُ وَ لَا أَنْزَلَهَا فِي سِوَاهُ وَ لَا مَدَحَ بِهَا غَيْرَهُ

و خداوند در سوره «هل اتى» گواهى به بهشت نداده، مگر براى او و آن را برای کسی جز او نازل نکرده است و در آن سوره کسى جز او را نستوده است.

272 

مَعَاشِرَ النَّاسِ هُوَ نَاصِرُ دِينِ اللَّهِ وَ الْمُجَادِلُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ

اى مردم! او ناصر دین خدا و دفاع کننده از رسول‏الله است

273 

وَ هُوَ التَّقِيُّ النَّقِيُّ الْهَادِي الْمَهْدِيُّ

و او با تقوا و پاکیزه و هدایت‏کننده و هدایت‏شده است.

274 

نَبِيُّكُمْ خَيْرُ نَبِيٍّ، وَ وَصِيُّكُمْ خَيْرُ وَصِيٍّ، وَ بَنُوهُ خَيْرُ الْأَوْصِيَاءِ

پیامبر شما برترین پیامبر، و وصى شما برترین وصى است، و فرزندانش برترین اوصیاء هستند

275 

مَعَاشِرَ النَّاسِ ذُرِّيَّةُ كُلِّ نَبِيٍّ مِنْ صُلْبِهِ وَ ذُرِّيَّتِي مِنْ صُلْبِ عَلِيٍّ

اى مردم! ذریه هر پیامبرى از صلب اوست و ذریه من از صلب على است.

276 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ إِبْلِيسَ أَخْرَجَ آدَمَ مِنَ الْجَنَّةِ بِالْحَسَدِ

اى مردم! همانا ابلیس آدم (ع) را با حسد از بهشت بیرون کرد،

277 

فَلَا تَحْسُدُوهُ فَتَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَ تَزِلَّ أَقْدَامُكُمْ

شما بر او حسد مبرید که اعمال شما نابود و قدم‏هاى شما بلغزد.

278 

فَإِنَّ آدَمَ أُهْبِطَ إِلَى الْأَرْضِ لِخَطِيئَةٍ وَاحِدَةٍ وَ هُوَ صَفْوَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

همانا آدم (ع) با یک خطا به زمین هبوط داده شد با اینکه برگزیده خداوند عزوجل بود

279 

وَ كَيْفَ بِكُمْ وَ أَنْتُمْ أَنْتُمْ وَ مِنْكُمْ أَعْدَاءُ اللَّهِ

و این موضوع دربارۀ شما چگونه خواهد بود؟ و حال آنکه شما نه تنها معصوم نیستید، بلکه برخى از شما دشمنان خدایند.

280 

إِنَّهُ لَا يُبْغِضُ عَلِيّاً إِلَّا شَقِيٌّ

همانا جز شقى کسى نسبت به علی کینه ندارد

281 

وَ لَا يَتَوَالَى عَلِيّاً إِلَّا تَقِيٌّ

کسى جز متقی او را دوست نمى‏دارد

282 

وَ لَا يُؤْمِنُ بِهِ إِلَّا مُؤْمِنٌ مُخْلِصٌ

و کسى جز مؤمن مخلص به او ایمان نمی‏آورد

283 

وَ فِي عَلِيٍّ وَ اللَّهِ نَزَلَتْ سُورَةُ وَ الْعَصْرِ ﴿ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ﴾، ﴿ وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ﴾ إِلَى آخِرِهَا

به خدا سوگند سوره و العصر در باره على نازل شده است. بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ تا آخر سوره

284 

مَعَاشِرَ النَّاسِ قَدِ اسْتَشْهَدْتُ اللَّهَ وَ بَلَّغْتُكُمْ رِسَالَتِي ﴿ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ﴾

اى مردم! من خدا را گواه گرفتم و رسالتم به شما تبلیغ کردم و بر رسول چیزى جز ابلاغ آشکار نیست.

285 

مَعَاشِرَ النَّاسِ ﴿ اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ﴾، ﴿ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ﴾

اى مردم! تقوای الهی پیشه کنید آنچنانکه حق تقوای اوست، و نمیرید مگر آنکه مسلمان باشید.

286 

مَعَاشِرَ النَّاسِ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ ﴿ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى أَدْبارِها﴾

اى مردم! ایمان بیاورید به خدا و رسول خدا و نورى که با او فرو فرستاده شده است، پیش از آنکه چهره‏هایى را هلاک کنیم و آنها را واژگونه سازیم.

287 

مَعَاشِرَ النَّاسِ النُّورُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِيَّ مَسْلُوكٌ

اى مردم! نور از جانب خداوند عَزَّ وَ جَلَّ در من نهاده شده

288 

ثُمَّ فِي عَلِيٍّ ثُمَّ فِي النَّسْلِ مِنْهُ إِلَى الْقَائِمِ الْمَهْدِيِّ

و سپس در على و پس از او در نسل اوست تا قائم که مهدى عج است

289 

الَّذِي يَأْخُذُ بِحَقِ اللَّهِ وَ بِكُلِّ حَقٍّ هُوَ لَنَا

یعنى همان کس که حق خدا و تمام حقوق ما را خواهد گرفت،

290 

لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ جَعَلَنَا حُجَّةً عَلَى الْمُقَصِّرِينَ وَ الْمُعَانِدِينَ وَ الْمُخَالِفِينَ وَ الْخَائِنِينَ وَ الْآثِمِينَ وَ الظَّالِمِينَ مِنْ جَمِيعِ الْعَالَمِينَ

زیرا خداوند عز و جل ما را حجت قرار داده است براى مقصران و ستیزه‏گران و مخالفان و خیانتکاران و گنهکاران و ستمگران از همه جهانیان.

291 

مَعَاشِرَالنَّاسِ أُنْذِرُكُمْ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِيَ الرُّسُلُ

اى مردم! شما را انذار میدهم که من رسول‏الله هستم که پیش از من رسولان دیگر آمده‏اند.

292 

أَ فَإِنْ مِتُّ أَوْ قُتِلْتُ ﴿ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ وَ مَنْ يَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئاً وَ سَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ﴾

آیا اگر بمیرم یا کشته شوم به آیین گذشتگان خود برمی گردید؟ و اگر چنین کنید به خداوند هیچ زیانى نمى‏رسانید و خداوند به زودى شکرگزاران را جزا ‏دهد

293 

أَلَا وَ إِنَّ عَلِيّاً هُوَ الْمَوْصُوفُ بِالصَّبْرِ وَ الشُّكْرِ ثُمَّ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ

همانا على موصوف به صبر و شکرگزارى است و پس از او فرزندان من که از صلب اویند متصف به این صفات هستند.

294 

مَعَاشِرَ النَّاسِ لَا تَمُنُّوا عَلَى اللَّهِ إِسْلَامَكُمْ فَيَسْخَطَ عَلَيْكُمْ وَ يُصِيبَكُمْ ﴿ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ﴾ إِنَّهُ لَبِالْمِرْصَادِ

اى مردم! دربارۀ اسلام خود به خداوند منت منهید که در نتیجه، خداوند بر شما خشم گیرد و عذابى از نزد خود به شما رساند. به درستی که که او در کمینگاه است.

295 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُ سَيَكُونُ مِنْ بَعْدِي أَئِمَّةٌ ﴿ يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ لا يُنْصَرُونَ﴾

اى مردم! به زودى پس از من امامانى خواهند بود که به آتش فرا مى‏خوانند و روز قیامت یارى نخواهند شد

296 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ وَ أَنَا بَرِيئَانِ مِنْهُمْ

ای مردم! خداوند و من از آنان بیزاریم

297 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُمْ وَ أَنْصَارُهُمْ وَ أَتْبَاعُهُمْ وَ أَشْيَاعُهُمْ ﴿ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ﴾ وَ لَبِئْسَ ﴿ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ﴾ أَلَا إِنَّهُمْ أَصْحَابُ الصَّحِيفَةِ فَلْيَنْظُرْ أَحَدُكُمْ فِي صَحِيفَتِهِ ـ قَالَ فَذَهَبَ عَلَى النَّاسِ إِلَّا شِرْذِمَةً مِنْهُمْ أَمْرُ الصَّحِيفَةِ

ای مردم! آنان و یاران و پیروان و شیعیان ایشان در پست‏ترین طبقه دوزخند و بسیار بد جایگاهى است براى متکبران. بدانید که آنان اصحاب صحیفه‏اند، پس باید هر یک از شما در صحیفه‏اش نظر کند. راوى حديث، امام باقر (علیه‏السلام) فرمود: جز گروهی اندک بقیۀ مردم ماجرای صحیفه را فراموش کردند.

298 

مَعَاشِرَالنَّاسِ إِنِّي أَدَعُهَا إِمَامَةً وَ وِرَاثَةً فِي عَقِبِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ

ای مردم! من خلافت را بصورت امامت و وراثت تا روز قیامت در اعقاب خود به ودیعه مى‏گذارم

299 

وَ قَدْ بَلَّغْتُ مَا أُمِرْتُ بِتَبْلِيغِهِ حُجَّةً عَلَى كُلِّ حَاضِرٍ وَ غَائِبٍ وَ عَلَى كُلِّ أَحَدٍ مِمَّنْ شَهِدَ أَوْ لَمْ يَشْهَدْ وُلِدَ أَوْ لَمْ يُولَدْ

وآنچه را که مامور بودم برسانم، رساندم تا حجت برهرحاضر و غایب و برهمگان تمام شود چه اینجا شاهد باشد یا نباشد متولد شده باشد یا متولد نشده باشد

300 

فَلْيُبَلِّغِ الْحَاضِرُ الْغَائِبَ وَ الْوَالِدُ الْوَلَدَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ

پس شاهدان به غایبان و پدران به فرزندان برسانند تا روز قیامت

301 

وَ سَيَجْعَلُونَهَا مُلْكاً وَ اغْتِصَاباً

و به زودى خلافت را غصب مى‏کنند و به صورت پادشاهى در مى‏آورند

302 

أَلَا لَعَنَ اللَّهُ الْغَاصِبِينَ وَ الْمُغْتَصِبِينَ

خداوند لعنت کند غاصبین را و کسانی را که (با رضایت) خلافت آنان را بپذیرند

303 

وَ عِنْدَهَا ﴿ سَنَفْرُغُ لَكُمْ أَيُّهَ الثَّقَلانِ﴾ فَ ﴿ يُرْسَلُ عَلَيْكُما شُواظٌ مِنْ نارٍ وَ نُحاسٌ فَلا تَنْتَصِرانِ﴾

و در آن صورت «اى گروه جن و انس! به زودى به حساب شما مى‏رسیم و خدا بر شما شراره‏هاى آتش و مس گداخته فرو مى‏فرستد، تا هیچ نصرتی نیابید

304 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَكُنْ يَذَرُكُمْ ﴿ عَلى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّى يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ‏﴾

اى مردم! خداوند عزوجل شما را رها نمیگذارد «بر آنچه که بر آن هستید، تا آنکه خبیث را از طیب جدا سازد و خداوند شما را بر غیب آگاه نمى‏سازد.

305 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُ مَا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا وَ اللَّهُ مُهْلِكُهَا بِتَكْذِيبِهَا

اى مردم! هیچ قریه‏اى نیست مگر آنکه خداوند آن را به سبب تکذیبى که مى‏کنند هلاک مى‏کند

306 

وَ كَذَلِكَ يُهْلِكُ الْقُرَى ﴿ وَ هِيَ ظالِمَةٌ﴾ كَمَا ذَكَرَ اللَّهُ تَعَالَى

و اینچنین قریه‏ها را نابود می‏کند در حالی که ستمگرند چنانکه خداوند متعال این موضوع را ذکر کرده است

307 

وَ هَذَا عَلِيٌّ إِمَامُكُمْ وَ وَلِيُّكُمْ

و این علی امام و ولى شماست

308 

وَ هُوَ مَوَاعِيدُ اللَّهِ وَ اللَّهُ يُصَدِّقُ مَا وَعَدَهُ

و او وعده‏های خداوند است و خداى وعده خود را تصدیق می‏کند.

309 

مَعَاشِرَ النَّاسِ قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ ﴿ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ﴾

اى مردم! پیش از شما بیشتر گروه‏هاى نخستین گمراه شدند

310 

وَ اللَّهُ لَقَدْ أَهْلَكَ الْأَوَّلِينَ وَ هُوَ مُهْلِكُ الْآخِرِينَ

و خداوند پیشینیان را نابود کرده، و او پسینیان را هم نابود خواهد کرد.

311 

قَالَ اللَّهُ تَعَالَى ﴿ أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ﴾، ﴿ ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِينَ﴾، ﴿ كَذلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ﴾، ﴿ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ﴾

آیا ما اقوام (مجرم) نخستین را هلاک نکردیم؟! سپس دیگر (مجرمان) را به دنبال آنها مى‏فرستیم! (آرى) این گونه با مجرمان رفتار مى‏کنیم! واى در آن روز بر تکذیب‏کنندگان!

312 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَمَرَنِي وَ نَهَانِي

اى مردم! خداوند به من امر و نهى کرده

313 

وَ قَدْ أَمَرْتُ عَلِيّاً وَ نَهَيْتُهُ

من هم علی را امر و نهی کرده ام

314 

فَعَلِمَ الْأَمْرَ وَ النَّهْيَ مِنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

پس علی به امر و نهی از جانب پروردگارش عالم شده است

315 

فَاسْمَعُوا لِأَمْرِهِ تَسْلَمُوا

بنابراین فرمانش را بشنوید تا سالم بمانید

316 

وَ أَطِيعُوا تَهْتَدُوا

و او را اطاعت کنید تا هدایت یابید

317 

وَ انْتَهُوا لِنَهْيِهِ تَرْشُدُوا

و از آنچه نهى مى‏کند دورى کنید تا رشد یابید

318 

وَ صَيِّرُوا إِلَى مُرَادِهِ

و به خواسته او کار کنید

319 

وَ لَا تَتَفَرَّقُ بِكُمُ السُّبُلُ عَنْ سَبِيلِهِ

و راه‏هاى گوناگون شما را از راه او پراکنده نکند.

320 

مَعَاشِرَ النَّاسِ أَنَا صِرَاطُ اللَّهِ الْمُسْتَقِيمُ الَّذِي أَمَرَكُمْ بِاتِّبَاعِهِ ثُمَّ عَلِيٌّ مِنْ بَعْدِي ثُمَّ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّةٌ يَهْدُونَ إِلَى الْحَقِ ﴿ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ﴾

ای مردم! من صراط مستقیم خدایم که شما را امر کرده از او تبعیت کنید و پس از من على و پس از او فرزندان من که از صلب اویند امامانى هستند که به حق هدایت مى‏کنند و به آن توسل مى‏جویند

321 

ثُمَّ قَرَأَ ـ ﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ﴾ إِلَى آخِرِهَا وَ قَالَ فِيَّ نَزَلَتْ وَ فِيهِمْ نَزَلَتْ وَ لَهُمْ عَمَّتْ وَ إِيَّاهُمْ خُصَّتْ

و سپس پیامبر سوره «فاتحة الکتاب» را تلاوت کرد و فرمود: این سوره در مورد من و ایشان نازل شده و عموم و خصوص آن به ایشان بستگى دارد

322 

أُولَئِكَ أَوْلِيَاءُ ﴿ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾

آنان همان اولیاى خدایند که نه بیمى بر ایشان است و نه اندوهگین مى‏شوند.

323 

أَلَا إِنَ ﴿ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ﴾

آگاه باشید که حزب خدا غالب است

324 

أَلَا إِنَّ أَعْدَاءَ عَلِيٍّ هُمْ أَهْلُ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ الْحَادُّونَ وَ هُمُ الْعَادُّونَ وَ إِخْوَانُ الشَّيَاطِينِ الَّذِينَ ﴿ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً﴾

آگاه باشید دشمنان على، اهل تفرقه و نفاق و ستیزه جو و دشمن و برادران شیاطین هستند که برخى به برخى دیگر برای فریب سخنان فریبنده وحی مى‏کنند

325 

أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَهُمُ الَّذِينَ ذَكَرَهُمُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ ـ ﴿ لا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ﴾ إِلَى آخِرِ الْآيَةِ

و همانا اولیاء ایشان کسانی هستند که خداوند در کتاب خود آنان را یاد کرده و فرموده: هرگز مردمى را که به خدا و روز واپسین ایمان آورده‏اند نخواهى یافت که دوستى کنند با کسى که با خدا و رسول او دشمنى مى‏کند.

326 

أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَهُمُ الَّذِينَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ ـ ﴿ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ﴾

و همانا اولیاء ایشان کسانى هستند که خداوند عزوجل ایشان را چنین وصف کرده: «آنان که ایمان آوردند و ایمان خود را به ظلم نیالودند؛ براى آنان ایمنى است و آنان هدایت یافتگانند.

327 

أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَهُمُ الَّذِينَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ الَّذِينَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ آمِنِينَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ بِالتَّسْلِيمِ أَنْ ﴿ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدِينَ﴾

همانا اولیاء آنان کسانى هستند که خدای عزوجل ایشان را توصیف کرده وفرموده: با امنیت وارد بهشت مى‏شوند و فرشتگان به آنان سلام مى‏دهند و مى‏گویند: پاک شدید، برای همیشه وارد بهشت شوید

328 

أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَهُمُ الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: ﴿ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ … بِغَيْرِ حِسابٍ﴾

همانا اولیاء ایشان کسانى هستند که خداى عزوجل دربارۀ آنان فرموده است: بدون حساب وارد بهشت مى‏شوند.

329 

أَلَا إِنَّ أَعْدَاءَهُمْ يَصْلَوْنَ سَعِيراً

و دشمنان آنان به دوزخ مى‏افتند

330 

أَلَا إِنَّ أَعْدَاءَهُمُ الَّذِينَ يَسْمَعُونَ لِجَهَنَّمَ ﴿ شَهِيقاً وَ هِيَ تَفُورُ﴾ وَ لَهَا زَفِيرٌ

و دشمنان ایشان کسانى هستند که آواى جهنم را در حالى که فوران مى‏کند مى‏شنوند و دوزخ را هیاهوست

331 

أَلَا إِنَّ أَعْدَاءَهُمُ الَّذِينَ قَالَ فِيهِمْ ـ ﴿ كُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها﴾ الْآيَةَ

دشمنان ایشان کسانى هستند که خداوند در موردشان فرموده: هر امتى بر آن وارد مى‏شود قوم (هم‏کیش) خودرا لعنت مى‏کند

332 

أَلَا إِنَّ أَعْدَاءَهُمُ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ـ ﴿ كُلَّما أُلْقِيَ فِيها فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُها أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ﴾، ﴿ قالُوا بَلى قَدْ جاءَنا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنا وَ قُلْنا ما نَزَّلَ اللَّهُ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلالٍ كَبِيرٍ﴾

دشمنان ایشان کسانى هستند که خداوند عزوجل درباره‏شان فرموده: هر فوجى از ایشان که در دوزخ مى‏افتند، خزانه‏داران آن از ایشان مى‏پرسند: آیا براى شما انذار دهنده ای نیامد؟ گویند: بله آمد، پس ما او را تکذیب کردیم و گفتیم: خداوند چیزی نازل نکرده و شما در گمراهی بزرگی هستید.

333 

أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَهُمُ ﴿ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ﴾

همانا دوستداران ایشان کسانى هستند که از پروردگار خود در نهان بیم دارند و براى آنان مغفرت و پاداش کبیر است

334 

مَعَاشِرَ النَّاسِ شَتَّانَ مَا بَيْنَ السَّعِيرِ وَ الْجَنَّةِ

اى گروه مردم! چقدر فاصله زیاد است در میان جهنّم و بهشت،

335 

عَدُوُّنَا مَنْ ذَمَّهُ اللَّهُ وَ لَعَنَهُ

دشمن ما کسى است که خداوند او را نکوهش و لعنت کرده است

336 

وَ وَلِيُّنَا مَنْ مَدَحَهُ اللَّهُ وَ أَحَبَّهُ

و دوستدار ما کسى است که خداوند او را ستوده و دوست مى‏دارد.

337 

مَعَاشِرَ النَّاسِ أَلَا وَ إِنِّي ﴿ مُنْذِرٌ﴾ وَ عَلِيٌ ﴿ هادٍ﴾

اى مردم! همانا من انذار دهنده‏ام و على هدایت‏کننده است.

338 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنِّي نَبِيٌّ وَ عَلِيٌّ وَصِيِّي

اى مردم! من پیامبرم و على وصى من است

339 

أَلَا إِنَّ خَاتَمَ الْأَئِمَّةِ مِنَّا الْقَائِمُ الْمَهْدِيُّ

و همانا خاتم امامان که قائم مهدى است از ماست.

340 

أَلَا إِنَّهُ الظَّاهِرُ عَلَى الدِّينِ ـ

اوست که دین را آشکار مى‏سازد

341 

أَلَا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظَّالِمِينَ

اوست که از ظالمین انتقام مى‏گیرد

342 

أَلَا إِنَّهُ فَاتِحُ الْحُصُونِ وَ هَادِمُهَا

همانا که او گشاینده و ویرانگر دژهاست

343 

أَلَا إِنَّهُ قَاتِلُ كُلِّ قَبِيلَةٍ مِنْ أَهْلِ الشِّرْكِ

اوست که تمام فرقه‏هاى مشرکان را مى‏کشد

344 

أَلَا إِنَّهُ مُدْرِكٌ بِكُلِّ ثَارٍ لِأَوْلِيَاءِ اللَّهِ

او انتقام خون همۀ اولیاى خدا را مى‏گیرد

345 

أَلَا إِنَّهُ النَّاصِرُ لِدِينِ اللَّهِ

او ناصر دین خداوند است

346 

أَلَا إِنَّهُ الْغَرَّافُ فِي بَحْرٍ عَمِيقٍ

او از دریاى ژرف با دستش آب بر می‏دارد

347 

أَلَا إِنَّهُ يَسِمُ كُلَّ ذِي فَضْلٍ بِفَضْلِهِ وَ كُلَّ ذِي جَهْلٍ بِجَهْلِهِ

او هر صاحب فضیلتی را به اندازة فضیلتش و هر جاهلی را به اندازة جهلش مقام و رتبه میدهد

348 

أَلَا إِنَّهُ خِيَرَةُ اللَّهِ وَ مُخْتَارُهُ

همانا که او برگزیده و مختار خداوند است

349 

أَلَا إِنَّهُ وَارِثُ كُلِّ عِلْمٍ وَ الْمُحِيطُ بِهِ

همانا که او وارث همه علوم است و به آن احاطه دارد

350 

أَلَا إِنَّهُ الْمُخْبِرُ عَنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ

اوست که از پروردگار خود عَزَّ وَ جَلَّ خبر مى‏دهد

351 

وَ الْمُنَبِّهُ بِأَمْرِ إِيمَانِهِ

و امور مربوط به ایمان را خبر مى‏دهد

352 

أَلَا إِنَّهُ الرَّشِيدُ السَّدِيدُ

او رشید و سدید است

353 

أَلَا إِنَّهُ الْمُفَوَّضُ إِلَيْهِ

او کسی است که به او تفویض شده است

354 

أَلَا إِنَّهُ قَدْ بُشِّرَ بِهِ مَنْ سَلَفَ بَيْنَ يَدَيْهِ

اوست که همه کسانى که پیش از او بوده‏اند به وجود او بشارت داده‏اند

355 

أَلَا إِنَّهُ الْبَاقِي حُجَّةً وَ لَا حُجَّةَ بَعْدَهُ

او حجت باقى خداوند است و پس از او حجتى نیست

356 

وَ لَا حَقَّ إِلَّا مَعَهُ

و حق فقط همراه اوست

357 

وَ لَا نُورَ إِلَّا عِنْدَهُ

و هیچ نوری نیست مگر نزد او است

358 

أَلَا إِنَّهُ لَا غَالِبَ لَهُ

هیچ کس بر او پیروز نمى‏شود

359 

وَ لَا مَنْصُورَ عَلَيْهِ

و کسی علیه او نصرت نمی‏شود

360 

أَلَا وَ إِنَّهُ وَلِيُّ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ

همانا او ولى خدا در زمین اوست

361 

وَ حَكَمُهُ فِي خَلْقِهِ

و حکم خدا میان خلق خداست

362 

وَ أَمِينُهُ فِي سِرِّهِ وَ عَلَانِيَتِهِ

و امین خدا بر نهان و آشکار اوست

363 

مَعَاشِرَ النَّاسِ قَدْ بَيَّنْتُ لَكُمْ وَ أَفْهَمْتُكُمْ

اى مردم! براى شما روشن کردم و فهماندم

364 

وَ هَذَا عَلِيٌّ يُفْهِمُكُمْ بَعْدِي

و این على پس از من به شما مى‏فهماند

365 

أَلَا وَ إِنِّي عِنْدَ انْقِضَاءِ خُطْبَتِي أَدْعُوكُمْ إِلَى مُصَافَقَتِي عَلَى بَيْعَتِهِ وَ الْإِقْرَارِ بِهِ ثُمَّ مُصَافَقَتِهِ بَعْدِي

همانا اکنون پس از پایان خطبه‏ام شما را فرا مى‏خوانم که نخست دست بیعت به من دهید و ضمن دست نهادن در دست من به ولایت او اقرار کنید و پس از آن دست در دست او نهید

366 

أَلَا وَ إِنِّي قَدْ بَايَعْتُ اللَّهَ

همانا من با خداوند بیعت کردم

367 

وَ عَلِيٌّ قَدْ بَايَعَنِي

و على با من بیعت کرد

368 

وَ أَنَا آخِذُكُمْ بِالْبَيْعَةِ لَهُ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ـ ﴿ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ﴾ الْآيَةَ

و من از سوى خداوند عز و جل از شما براى او بیعت مى‏گیرم، «و هر کس پیمان شکند، همانا بر علیه خویش پیمان شکسته است.»

369 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ الْحَجَّ وَ ﴿ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ﴾ وَ الْعُمْرَةَ ﴿ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ ـ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما﴾ الْآيَةَ

اى مردم! همانا حج و صفا و مروه و عمره از شعائر خداوند است. «و هر کس حج یا عمره گزارد پس اشکال ندارد که آندو را طواف کند…» تا آخر آیه

370 

مَعَاشِرَ النَّاسِ حُجُّوا الْبَيْتَ فَمَا وَرَدَهُ أَهْلُ بَيْتٍ إِلَّا اسْتَغْنَوْا وَ لَا تَخَلَّفُوا عَنْهُ إِلَّا افْتَقَرُوا

اى مردم! حج گزارید که هیچ اهل بیتی حج نمى‏گزارند مگر اینکه بی‏نیاز مى‏شوند و از حج رویگردان نمى‏شوند مگر اینکه فقیر مى‏شوند.

371 

مَعَاشِرَ النَّاسِ مَا وَقَفَ بِالْمَوْقِفِ مُؤْمِنٌ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا سَلَفَ مِنْ ذَنْبِهِ إِلَى وَقْتِهِ ذَلِكَ

اى مردم! هیچ مؤمنى در موقف عرفات وقوف نمى‏کند مگر اینکه خداوند گناهان گذشته‏اش را مى‏آمرزد

372 

فَإِذَا انْقَضَتْ حَجَّتُهُ اسْتُؤْنِفَ عَمَلُهُ

و پس از انقضاى حج، بررسى اعمال آینده او از نو شروع مى‏شود.

373 

مَعَاشِرَ النَّاسِ الْحُجَّاجُ مُعَاوِنُونَ وَ نَفَقَاتُهُمْ مُخَلَّفَةٌ وَ اللَّهُ ﴿ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ﴾

اى مردم حاجیان (از سوى خداوند) کمک مى‏شود. هزینه آنان جبران مى‏شود و خداوند اجر محسنان را ضایع نمى‏کند.

374 

مَعَاشِرَ النَّاسِ حُجُّوا الْبَيْتَ بِكَمَالِ الدِّينِ وَ التَّفَقُّهِ

اى مردم! حج خانه خدا را با کمال دین و تفقه انجام دهید

375 

وَ لَا تَنْصَرِفُوا عَنِ الْمَشَاهِدِ إِلَّا بِتَوْبَةٍ وَ إِقْلَاعٍ

و از مشاهد حج بر مگردید مگر آنکه توبه کرده و خود را از گناه باز دارید.

376 

مَعَاشِرَ النَّاسِ ﴿ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ﴾ كَمَا أَمَرَكُمُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ

اى مردم! نماز را بپا دارید و زکات را همان گونه که خداى عز و جل به شما فرمان داده است بپردازید

377 

لَئِنْ طَالَ عَلَيْكُمُ الْأَمَدُ فَقَصَرْتُمْ أَوْ نَسِيتُمْ

و اگر روزگارى برشما پیش آمد که در مورد برخى از امور کوتاهى کنید یا آن را فراموش کنید،

378 

فَعَلِيٌّ وَلِيُّكُمْ وَ مُبَيِّنٌ لَكُمُ الَّذِي نَصَبَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدِي وَ مَنْ خَلَّفَهُ اللَّهُ مِنِّي وَ مِنْهُ

على ولى شما است و براى شما تبیین می‏کند. همین کسی که خداوند عزوجل او را پس از من منصوب کرده و او را از جانب من و خودش خلیفه قرار داده است.

379 

يُخْبِرُكُمْ بِمَا تَسْأَلُونَ عَنْهُ وَ يُبَيِّنُ لَكُمْ مَا لَا تَعْلَمُونَ

هر چه بپرسید به شما خبر مى‏دهد و آنچه را ندانید براى شما روشن مى‏کند.

380 

أَلَا إِنَّ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ أُحْصِيَهُمَا وَ أُعَرِّفَهُمَا

همانا امور حلال و حرام بیش از آن است که براى شما بشمارم و معرفى کنم

381 

فَآمُرَ بِالْحَلَالِ وَ أَنْهَى عَنِ الْحَرَامِ فِي مَقَامٍ وَاحِدٍ

پس همینجا شما را به تمام حلال‏ها امر می‏کنم و از همة حرام‏ها نهی می‏کنم

382 

فَأُمِرْتُ أَنْ آخُذَ الْبَيْعَةَ مِنْكُمْ وَ الصَّفْقَةَ لَكُمْ بِقَبُولِ مَا جِئْتُ بِهِ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ الَّذِينَ هُمْ مِنِّي وَ مِنْهُ أَئِمَّةٌ قَائِمَةٌ

و من مأمورم که از شما بیعت بگیرم و دست پیمان دهید که آنچه را از سوى خداوند عزوجل دربارۀ على امیرالمؤمنین و امامان پس از او که از من و اویند و امامان قائم هستند، آوردم، بپذیرید

383 

مِنْهُمُ الْمَهْدِيُّ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ الَّذِي يَقْضِي بِالْحَقِّ

و مهدى قائم (ع) از ایشان است که به حق تا روز قیامت حکم مى‏کند.

384 

مَعَاشِرَ النَّاسِ وَ كُلُّ حَلَالٍ دَلَلْتُكُمْ عَلَيْهِ أَوْ حَرَامٍ نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَإِنِّي لَمْ أَرْجِعْ عَنْ ذَلِكَ وَ لَمْ أُبَدِّلْ

اى مردم! هر حلالى که شما را به انجام آن راهنمایى کرده‏ام و هر حرامى که شما را از انجام آن باز داشته‏ام همانگونه است و من هرگز از آن برنمى‏گردم و تبدیل نمى‏کنم.

385 

أَلَا فَاذْكُرُوا ذَلِكَ وَ احْفَظُوهُ وَ تَوَاصَوْا بِهِ وَ لَا تُبَدِّلُوهُ وَ لَا تُغَيِّرُوهُ

این موضوع را به یاد داشته باشید و آن را حفظ کنید و به آن توصیه کنید و آن را مبدل مسازید و تغییر ندهید.

386 

أَلَا وَ إِنِّي أُجَدِّدُ الْقَوْلَ أَلَا ﴿ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ﴾ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ

باز هم سخن خود را تکرار مى‏کنم که نماز را بپا دارید و زکات را بپردازید، و امر به معروف و نهى از منکر کنید

387 

أَلَا وَ إِنَّ رَأْسَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ أَنْ تَنْتَهُوا إِلَى قَوْلِي وَ تُبَلِّغُوهُ مَنْ لَمْ يَحْضُرْ وَ تَأْمُرُوهُ بِقَبُولِهِ وَ تَنْهَوْهُ عَنْ مُخَالَفَتِهِ فَإِنَّهُ أَمْرٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنِّي

به درستی که مهم‏ترین امر به معروف و نهی از منکر این است که گفتار من (در مورد ولایت على) را بپذیرید و آن را به کسانى که اینجا حاضر نیستند برسانید و به آنان امر کنید آن را بپذیرند و از مخالفت با آن باز دارید، که این امری از سوى خداى عزوجل و من است.

388 

وَ لَا أَمْرٌ بِمَعْرُوفٍ وَ لَا نَهْيٌ عَنْ مُنْكَرٍ إِلَّا مَعَ إِمَامٍ مَعْصُومٍ

و امر به معروف و نهی از منکری نیست مگر با امام معصوم

389 

مَعَاشِرَ النَّاسِ الْقُرْآنُ يُعَرِّفُكُمْ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدُهُ

اى مردم! قرآن براى شما بیان کرده که امامان پس از على فرزندان او هستند

390 

وَ عَرَّفْتُكُمْ أَنَّهُ مِنِّي وَ أَنَا مِنْهُ

و من هم به شما معرفی کردم که او از من است و من از او هستم

391 

حَيْثُ يَقُولُ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ ـ ﴿ وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فِي عَقِبِهِ﴾

آنجا که خداوند در کتابش مى‏فرماید: و آن را کلمه باقیه در ذرّیه خود قرار داد

392 

وَ قُلْتُ لَنْ تَضِلُّوا مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا

و گفتم: هرگز تا زمانى که به آن دو تمسک جویید، گمراه نخواهید شد.

393 

مَعَاشِرَ النَّاسِ التَّقْوَى التَّقْوَى

اى مردم! پرهیزگارى، پرهیزگارى

394 

احْذَرُوا السَّاعَةَ كَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ ﴿ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْ‏ءٌ عَظِيمٌ﴾

و از ساعة بر حذر باشید چنانکه خداوند عَزَّوَجَلَ فرموده است: زلزله ساعة چیزی عظیم است.

395 

اذْكُرُوا الْمَمَاتَ وَ الْحِسَابَ وَ الْمَوَازِينَ وَ الْمُحَاسَبَةَ بَيْنَ يَدَيْ رَبِّ الْعَالَمِينَ

مرگ و حساب و موازین و حساب پس دادن در پیشگاه پروردگار عالمیان را به یاد آورید

396 

وَ الثَّوَابَ وَ الْعِقَابَ فَ ﴿ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ﴾ أُثِيبُ عَلَيْهَا

و ثواب و عقاب را یاد آورید که هر کس حسنه بیاورد پاداش آن را می‏گیرد

397 

﴿ وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ﴾ فَلَيْسَ لَهُ فِي الْجِنَانِ نَصِيبٌ

و هر کس گناه آورد او را در بهشت بهره و نصیبى نیست.

398 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّكُمْ أَكْثَرُ مِنْ أَنْ تُصَافِقُونِي بِكَفٍّ وَاحِدَةٍ

اى مردم! شما بیش از آن هستید که بتوانید با من دست دهید و بیعت کنید

399 

وَ قَدْ أَمَرَنِيَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ آخُذَ مِنْ أَلْسِنَتِكُمُ الْإِقْرَارَ بِمَا عَقَدْتُ لِعَلِيٍّ مِنْ إِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَنْ جَاءَ بَعْدَهُ مِنَ الْأَئِمَّةِ مِنِّي وَ مِنْهُ عَلَى مَا أَعْلَمْتُكُمْ أَنَّ ذُرِّيَّتِي مِنْ صُلْبِهِ

و خداوند عزوجل مرا امر کرده است که از شما در مورد آنچه که برای على از امیری مومنان و امامانى که پس از او مى‏آیند و از نسل من و اویند اقرار زبانى بگیرم و به شما گفتم و اعلام کردم که ذریه من از صلب اویند.

400 

فَقُولُوا بِأَجْمَعِكُمْ إِنَّا سَامِعُونَ مُطِيعُونَ رَاضُونَ مُنْقَادُونَ لِمَا بَلَّغْتَ عَنْ رَبِّنَا وَ رَبِّكَ فِي أَمْرِ عَلِيٍّ وَ أَمْرِ وُلْدِهِ مِنْ صُلْبِهِ مِنَ الْأَئِمَّةِ

اکنون همگان بگویید: ما شنوا و مطیع و راضی و فرمانبردار به آن چیزى هستیم که از سوى پروردگارمان و پروردگارت در مورد على و فرزندانش که امامان از صلب او هستند، ابلاغ کردى

401 

نُبَايِعُكَ عَلَى ذَلِكَ بِقُلُوبِنَا وَ أَنْفُسِنَا وَ أَلْسِنَتِنَا وَ أَيْدِينَا

و بر این ابلاغ با قلب و جان و زبان و دست‏مان با تو بیعت مى‏کنیم

402 

عَلَى ذَلِكَ نَحْيَا وَ نَمُوتُ وَ نُبْعَثُ وَ لَا نُغَيِّرُ وَ لَا نُبَدِّلُ وَ لَا نَشُكُّ وَ لَا نَرْتَابُ وَ لَا نَرْجِعُ عَنْ عَهْدٍ وَ لَا نَنْقُضُ الْمِيثَاقَ

و بر این بیعت زندگى مى‏کنیم و مى‏میریم و برانگیخته مى‏شویم. آن را تغییر و تبدیل نمى‏کنیم و در آن شک و تردید نمى‏کنیم و از این عهد بر نمى‏گردیم و میثاق نمى‏شکنیم

403 

نُطِيعُ اللَّهَ وَ نُطِيعُكَ وَ عَلِيّاً أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ وُلْدَهُ الْأَئِمَّةَ الَّذِينَ ذَكَرْتَهُمْ مِنْ ذُرِّيَّتِكَ مِنْ صُلْبِهِ بَعْدَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ اللَّذَيْنِ قَدْ عَرَّفْتُكُمْ مَكَانَهُمَا مِنِّي ـ وَ مَحَلَّهُمَا عِنْدِي وَ مَنْزِلَتَهُمَا مِنْ رَبِّي عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ أَدَّيْتُ ذَلِكَ إِلَيْكُمْ

و اطاعت مى‏کنیم از خداوند و تو و على امیر المؤمنین و فرزندانش امامانی که ذکر کردی از ذریه تو و از نسل او هستند پس از حسن و حسین، که مکان و جایگاه آندو را در نزد خودم و منزلت آنها را در نزد پروردگارم عَزَّ وَ جَلَّ به شما معرفی کردم. و من این را به شما رساندم

404 

وَ إِنَّهُمَا سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ

و همانا آن دو سرور جوانان بهشتند

405 

وَ إِنَّهُمَا الْإِمَامَانِ بَعْدَ أَبِيهِمَا عَلِيٍّ

و آن دو پس از پدرشان علی امامند

406 

وَ أَنَا أَبُوهُمَا قَبْلَهُ

و پیش از آنکه على پدر آن دو باشد، من پدر ایشانم.

407 

وَ قُولُوا أَطَعْنَا اللَّهَ بِذَلِكَ وَ إِيَّاكَ وَ عَلِيّاً وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ الْأَئِمَّةَ الَّذِينَ ذَكَرْتَ عَهْداً وَ مِيثَاقاً مَأْخُوذاً لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ قُلُوبِنَا وَ أَنْفُسِنَا وَ أَلْسِنَتِنَا وَ مُصَافَقَةِ أَيْدِينَا مَنْ أَدْرَكَهُمَا بِيَدِهِ وَ أَقَرَّ بِهِمَا بِلِسَانِهِ

و بگویید: از خدا و تو و على و حسن و حسین و دیگر امامانی که ذکر کردی اطاعت می‏کنیم با عهد و میثاقی که برای امیرالمؤمنین گرفتی از قلب و جان و زبان دست و رضایت مى‏دهیم و اگر بتوانیم دست بیعت با آن دو مى‏دهیم و با زبان اقرار مى‏کنیم

408 

وَ لَا نَبْغِي بِذَلِكَ بَدَلًا وَ لَا نَرَى مِنْ أَنْفُسِنَا عَنْهُ حِوَلًا أَبَداً

و هرگز به فکر تبدیل آن نخواهیم بود و در دل خود خیال بازگشت از آن را نداریم

409 

أَشْهَدْنَا اللَّهَ ﴿ وَ كَفى بِاللَّهِ شَهِيداً﴾ وَ أَنْتَ عَلَيْنَا بِهِ شَهِيدٌ

و خدا را در این باره شاهد مى‏گیریم و خداوند برای شهادت کافی است و تو نیز بر عهدی که بستیم بر ما شاهد باش

410 

وَ كُلُّ مَنْ أَطَاعَ مِمَّنْ ظَهَرَ وَ اسْتَتَرَ وَ مَلَائِكَةُ اللَّهِ وَ جُنُودُهُ وَ عَبِيدُهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ مِنْ كُلِّ شَهِيدٍ

و همه کسانى را که اطاعت کردند، چه آشکار باشند و چه نهان و فرشتگان و لشکرهاى خدا و بندگانش را شاهد می‏گیریم و خداوند ازهرشاهدی بزرگ‏تر است

411 

مَعَاشِرَ النَّاسِ مَا تَقُولُونَ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ كُلَّ صَوْتٍ وَ خَافِيَةَ كُلِّ نَفْسٍ

اى مردم! چه مى‏گویید؟ همانا خداوند عالم به هر صدا و اندیشه نهانى همگان است.

412 

فَمَنِ اهْتَدَى فَ ﴿ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها﴾

هر کس هدایت یابد به سود خویش هدایت یافته و هر کس گمراه شود به زیان خود گمراه شده است

413 

وَ مَنْ بَايَعَ فَإِنَّمَا يُبَايِعُ ﴿ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ‏﴾

و هر کس بیعت کند با خدا بیعت می‏کند و دست خدا بالای دست ایشان است.

414 

مَعَاشِرَ النَّاسِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ بَايِعُوا عَلِيّاً أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ الْأَئِمَّةَ كَلِمَةً طَيِّبَةً بَاقِيَةً

اى مردم! تقوای الهی پیشه کنید و با على که امیرالمؤمنین است و حسن و حسین و دیگر امامان که کلمه طیبه باقیه هستند بیعت کنید.

415 

يُهْلِكُ اللَّهُ مَنْ غَدَرَ

خداى هر که را غدر کند، نابود کند

416 

وَ يَرْحَمُ اللَّهُ مَنْ وَفَى

و هر کس وفا کند، خداوند با رحمت با او رفتار می‏کند

417 

وَ ﴿ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ﴾ الْآيَةَ

و هر کس پیمان شکند، همانا به زیان خویش شکسته است.

418 

مَعَاشِرَ النَّاسِ قُولُوا الَّذِي قُلْتُ لَكُمْ وَ سَلِّمُوا عَلَى عَلِيٍّ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ

اى مردم! آنچه را که براى شما گفتم بگویید و به على به عنوان امیرمؤمنان سلام کنید

419 

وَ قُولُوا: ﴿ سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ﴾

و بگویید: «شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا، خواهان آمرزش تو هستیم و بازگشت به سوى تو است

420 

وَ قُولُوا ﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ﴾ الْآيَةَ

و بگویید: ستایش خداوندى را که ما را به این هدایت کرد و اگر خدایمان هدایت نمى‏کرد، خود هدایت نمى‏شدیم.

421 

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ فَضَائِلَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَدْ أَنْزَلَهَا فِي الْقُرْآنِ أَكْثَرَ مِنْ أَنْ أُحْصِيَهَا فِي مَقَامٍ وَاحِدٍ

اى مردم! همانا فضائل على بن ابى طالب نزد خداوند عز و جل که آنها را در قرآن نازل فرموده است بیش از آن است که بتوانم آن را صرفاً در یک مقام احصاء کنم

422 

فَمَنْ أَنْبَأَكُمْ بِهَا وَ عَرَّفَهَا فَصَدِّقُوهُ

و هر کس از آن فضائل به شما خبر داد و آن را معرفی کرد او را تصدیق کنید.

423 

مَعَاشِرَ النَّاسِ ﴿ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ﴾ وَ عَلِيّاً وَ الْأَئِمَّةَ الَّذِينَ ذَكَرْتُهُمْ ﴿ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِيماً﴾

اى مردم! هر کس از خداوند و رسول او و على و امامانى که گفتم اطاعت کند، همانا به فوز عظیم رسیده است.

424 

مَعَاشِرَ النَّاسِ ﴿ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ﴾ إِلَى مُبَايَعَتِهِ وَ مُوَالاتِهِ وَ التَّسْلِيمِ عَلَيْهِ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ ﴿ أُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ … فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ﴾

اى مردم! کسانى که به بیعت با او پیشى گیرند و به دوستى‏ورزیدن و سلام دادن به او به امارت مؤمنان سبقت بجویند، آنان همان رستگارانند، که در جنات نعیم جای دارند.

425 

مَعَاشِرَ النَّاسِ قُولُوا مَا يَرْضَى اللَّهُ بِهِ عَنْكُمْ مِنَ الْقَوْلِ

اى مردم! چیزى را بگویید که خداوند با آن سخن از شما راضی شود

426 

فَ﴿إِنْ تَكْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً … فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئاً﴾

و اگر شما و همه کسانی که در زمینند کافر شوید، هرگز هیچ زیانى به خداوند نخواهد رسید

427 

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ

پروردگارا، مؤمنان را بیامرز

428 

وَ اغْضَبْ عَلَى الْكَافِرِينَ

و بر کافران خشم بگیر

429 

﴿ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ﴾

﴿ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ﴾

پایان خطبه

430 

فَنَادَاهُ الْقَوْمُ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا عَلَى أَمْرِ اللَّهِ وَ أَمْرِ رَسُولِهِ بِقُلُوبِنَا وَ أَلْسِنَتِنَا وَ أَيْدِينَا

در این هنگام مردم با صداى بلند گفتند: آرى، شنیدیم و امر خدا و رسولش را با قلب و زبان و دست اطاعت کردیم

431 

وَ تَدَاكُّوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَ عَلَى عَلِيٍّ ع فَصَافَقُوا بِأَيْدِيهِمْ

و سوی رسول‏الله و على هجوم آوردند و با دست‏شان با آنها بیعت کردند.

432 

فَكَانَ أَوَّلُ مَنْ صَافَقَ رَسُولَ اللَّهِ ص الْأَوَّلُ وَ الثَّانِي وَ الثَّالِثُ وَ الرَّابِعُ وَ الْخَامِسُ

پس نخستین کسانی که با رسول‏الله دست دادند، اولی و دومی و سومی و چهارمی و پنجمی بودند

433 

وَ بَاقِي الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ وَ بَاقِي النَّاسِ عَلَى طَبَقَاتِهِمْ وَ قَدْرِ مَنَازِلِهِمْ إِلَى أَنْ صُلِّيَتِ الْمَغْرِبَ وَالْعَتَمَةَ فِي وَقْتٍ وَاحِدٍ وَ وَصَلُواالْبَيْعَةَ وَ الْمُصَافَقَةَ ثَلَاثاً

و دیگر مهاجران و انصار و سایر مردم بنا بر مقام و منزلت‏شان بیعت کردند و این کار تا اقامه نماز مغرب و عشاء که با هم خوانده شد تا سه بار ادامه یافت،

434 

 وَ رَسُولُ اللَّهِ يَقُولُ كُلَّمَا بَايَعَ قَوْمٌ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنَا عَلَى جَمِيعِ الْعَالَمِينَ

و رسول‏الله (صلى الله علیه و آله) هر بار که قومی بیعت می‏کرد، مى‏فرمود: الْحَمْدُ لِلَّهِ که ما را بر همه عالمیان فضیلت داد

435 

وَ صَارَتِ الْمُصَافَقَةُ سُنَّةً وَ رَسْماً

و از همین جا زدن دست هنگام بیعت سنّت و رسم شد

436 

وَ رُبَّمَا يَسْتَعْمِلُهَا مَنْ لَيْسَ لَهُ حَقٌّ فِيهَا

و چه بسا این سنّت را کسى انجام داد که در آن بیعت هیچ حقّى نداشت

437 

وَ رُوِيَ عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ‏:

و از امام صادق (علیه‏السلام) روایت شده که فرمود:

438 

لَمَّا فَرَغَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ هَذِهِ الْخُطْبَةِ رَأَى النَّاسُ رَجُلًا جَمِيلًا بَهِيّاً طَيِّبَ الرِّيحِ فَقَالَ

وقتى پیامبر این خطبه را به پایان رسانید، در میان جماعت مردى خوش‏سیما و با ابهت و معطّر ظاهر شد و گفت:

439 

تَاللَّهِ مَا رَأَيْتُ مُحَمَّداً كَالْيَوْمِ قَطُّ مَا أَشَدَّ مَا يُؤَكِّدُ لِابْنِ عَمِّهِ

به خدا سوگند هیچ وقت محمّد را مانند امروز ندیده بودم که تا این اندازه در برای پسر عمویش تأکید کند

440 

وَ إِنَّهُ يَعْقِدُ عَقْداً لَا يَحِلُّهُ إِلَّا كَافِرٌ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ وَ بِرَسُولِهِ

و او عقدی بست که آن را جز کافر به خداوند عظیم و رسولش نمی‏گشاید

441 

وَيْلٌ طَوِيلٌ لِمَنْ حَلَّ عَقْدَهُ

ویل طویل بر کسى که پیمانش بگسلد

442 

قَالَ وَ الْتَفَتَ إِلَيْهِ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ حِينَ سَمِعَ كَلَامَهُ فَأَعْجَبَتْهُ هَيْئَتُهُ

امام صادق (علیه‏السلام) فرمود: عمر بن الخطّاب پس از شنیدن سخن او رو به وی کرد، و از هیأت آن شخص شگفت‏زده شد

443 

ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى النَّبِيِّ ص وَ قَالَ أَ مَا سَمِعْتَ مَا قَالَ هَذَا الرَّجُلُ قَالَ كَذَا وَ كَذَا؟

سپس رو به پیامبر ص کرده و گفت: آیا نشنیدى آن مرد چه گفت؟ چنین و چنان گفت

444 

فَقَالَ النَّبِيُّ ص يَا عُمَرُ أَ تَدْرِي مَنْ ذَاكَ الرَّجُلُ؟ قَالَ لَا

پیامبر ص فرمود: اى عمر! آیا فهمیدى او که بود؟ گفت: خیر

445 

قَالَ ذَلِكَ الرُّوحُ الْأَمِينُ جَبْرَئِيلُ

فرمود: او روح الأمین جبرئیل بود،

446 

فَإِيَّاكَ أَنْ تَحُلَّهُ فَإِنَّكَ إِنْ فَعَلْتَ فَاللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ مَلَائِكَتُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ مِنْكَ بِرَاء.

پس مبادا عهد او را بشکنی که در این صورت خداوند و رسولش و فرشتگانش و همۀ مؤمنان از تو بیزار شوند!